Tag Archive for: OCD

Όμως υπάρχει ελπίδα: Η δική μας οικογενειακή εμπειρία με την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Γράφει η Κατερίνα Μ.

Επιμελείται επιστημονικά η Γκόλφω Λιαμάκη

Πριν εμφανιστεί η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) στη μικρή μας κόρη μόλις στα 6 της χρόνια, κανείς μας δεν γνώριζε για αυτήν. Δυστυχώς έμελλε να τη γνωρίσουμε με τον πιο σκληρό τρόπο. Ήταν τόσο απότομη η εμφάνιση της ΙΨΔ και ήταν τόσο έντονα τα συμπτώματά της που η λέξη ‘ψυχαναγκασμός’ ξεπήδησε αυθόρμητα από το στόμα μας όταν απευθυνθήκαμε στον παιδίατρο, γιατί δεν ξέραμε σε ποιον άλλον να απευθυνθούμε στην αρχή. Πλύσιμο χεριών και όχι μόνο, με εμμονή και αγωνία για το αν γίνεται σωστά, κλάμα και ουρλιαχτά γιατί ‘το σπίτι ήταν βρόμικο’ και έπρεπε να καθαριστεί από άκρη σε άκρη και εμείς αποσβολωμένοι από ΄το κακό’ που μας είχε βρει.

Το καλό της υπόθεσης ήταν ότι δε χρειάστηκε να περιμένουμε πολύ για τη διάγνωση. Ήταν ξεκάθαρο ότι επρόκειτο για ΙΨΔ. Ίσως βοήθησε το γεγονός ότι η μικρή μας εκδήλωσε μια αρκετά συχνή και γνωστή μορφή της ΙΨΔ, οπότε και αναγνωρίστηκε εύκολα. Το κακό της υπόθεσης ήταν ότι, αν και ξεκινήσαμε άμεσα θεραπεία, φάνηκε εκ των υστέρων ότι η ψυχολόγος, στην οποία απευθυνθήκαμε, δεν είχε την απαιτούμενη εμπειρία στην εφαρμογή της θεραπείας για την ΙΨΔ, ενώ επιπλέον άφησε εμάς τους γονείς αβοήθητους αφού δεν μας καθοδήγησε στο πώς να αντιμετωπίζουμε τα συμπτώματα του παιδιού μας ώστε να την βοηθήσουμε.

Μετά από 2 ½ χρόνια, νιώθοντας απόγνωση γιατί δε βλέπαμε βελτίωση στο παιδί μας, αποφασίσαμε να αλλάξουμε θεραπευτή και μέθοδο θεραπείας. Οδηγηθήκαμε σε παιδοψυχίατρο-ψυχαναλυτή ενώ ταυτόχρονα οι γονείς αρχίσαμε συμβουλευτική. Πέντε ολόκληρα χρόνια προσπαθούσαμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι θα δούμε φως επιτέλους, ότι απλά χρειάζεται υπομονή καθώς η θεραπεία αυτή είναι αργή αλλά θα δώσει στο τέλος καρπούς. Η βασική οδηγία που μας είχε δοθεί ήταν να εμποδίζουμε το παιδί μας να εκτελεί τους καταναγκασμούς της ακόμη και με την βία!

Με αυτόν τον τρόπο πέρασαν 8 χρόνια όπου η ΙΨΔ έβαζε τρικλοποδιές στην καθημερινότητά μας με εμφανή αντίκτυπο στην οικογένειά μας και στις μεταξύ μας σχέσεις. Όσο και να θέλαμε να καταλάβουμε τι συνέβαινε στο παιδί μας και να δείξουμε κατανόηση, ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία τον παραλογισμό που είχαν οι ψυχαναγκασμοί της για εμάς τους γονείς αλλά και για την μεγαλύτερη αδερφή της. Ήταν σαν να έπρεπε να δεχθούμε ‘το παράλογο’ ενώ όλο μας το είναι αυθόρμητα εναντιωνόταν σε αυτό. 

Προφανώς η σχέση μας με την μικρή μας κόρη υπέστη τεράστιο πλήγμα καθώς σταδιακά δεν μπορούσαμε να δούμε καμιά άλλη πλευρά της εκτός από εκείνη που είχε ‘το πρόβλημα’. Φυσικά εκείνη το διαισθανόταν ενώ παράλληλα θύμωνε γιατί έβλεπε ότι δεν την κατανοούσαμε αλλά και ότι τα χρόνια πέρναγαν χωρίς να μπορεί να απαλλαχθεί από την ΙΨΔ. Απορώ πραγματικά για το πώς θα μας θυμάται εμάς τους γονείς της όταν θα μεγαλώσει!

Επηρεάστηκε πολύ και  η σχέση μεταξύ των αδελφών  αφού απομακρύνθηκαν, καθώς δεν μπορούσαν να παίξουν ή να καθίσουν έστω μαζί διότι η μεγάλη μας κόρη δεν μπορούσε να ‘υπακούσει’ στους κανόνες που η αδερφή της τής έβαζε σε κάθε τους παιχνίδι ή επαφή. Απομονώθηκε στο δωμάτιό της για να μην ακούει τις συνεχείς συγκρούσεις που είχαμε με την μικρή μας κόρη. Αυτό στην αρχή φάνηκε να την προστατεύει αλλά τώρα μπορώ πλέον να πω ότι την έκανε να νιώθει πολλή μοναξιά, να νιώθει ότι έχασε τους γονείς της και να αισθάνεται θυμό προς εμάς τους γονείς της και προς την αδερφή της. Όλα αυτά τα συναισθήματα βγήκαν στην επιφάνεια πολύ αργότερα όταν η κατάσταση καλυτέρευσε με την νέα θεραπεία και μπόρεσε η μεγάλη μας κόρη να βρει τον ‘χώρο’ και τον ‘χρόνο’ για να εκφραστεί.

Δυστυχώς, ούτε η σχέση μου με τον σύζυγό μου έμεινε αλώβητη. Εκείνος δούλευε πάρα πολλές ώρες με αποτέλεσμα να σηκώνω σχεδόν αποκλειστικά όλο το βάρος της κατάστασης που επικρατούσε στο σπίτι, πράγμα που με γέμισε θυμό απέναντί του γιατί ένιωσα ότι με άφησε μόνη μου. Μπορώ πλέον να πω ότι αν είχα μοιραστεί το βάρος με κάποιον άλλον ίσως να είχα αντιμετωπίσει πιο ψύχραιμα την κατάσταση  με τη μικρή μου κόρη αλλά και να είχα προστατεύσει καλύτερα τη μεγάλη μου κόρη που την άφησα ουσιαστικά μόνη. Εξάλλου ήταν και εκείνη ένα μικρό παιδί μόλις 8 ετών όταν εκδηλώθηκε η ΙΨΔ στη μικρή μας κόρη.

Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ ότι επηρεάστηκαν πολύ αρνητικά και οι σχέσεις μας με τους οικογενειακούς μας φίλους, καθώς λόγω του ότι οι ψυχαναγκασμοί του παιδιού μας εστίαζαν στην καθαριότητα, δεν άντεχε κόσμο στο σπίτι αλλά και συχνά αρνιόταν να βγει έξω για να μην λερωθεί. Έτσι η κοινωνική μας ζωή συρρικνώθηκε. Αλλά δυστυχώς ούτε και ο κοινωνικός μας περίγυρός έδειξε να καταλαβαίνει τι συμβαίνει ενώ έπρεπε να αντιμετωπίσουμε και σχόλια όπως για παράδειγμα ότι το παιδί μας είναι κακομαθημένο.

Έτσι πέρασαν τα χρόνια του Δημοτικού και τα πρώτα Γυμνασιακά χρόνια των παιδιών μας που μόνο ανέμελα και χαρούμενα δεν ήταν. Και ξαφνικά φαίνεται ότι ο Θεός  μάλλον μας λυπήθηκε και έστειλε αναπάντεχα στον δρόμο μου μια παιδική μου φίλη που είχε ζήσει πολλά χρόνια με την ΙΔΨ και την είχε ξεπεράσει με τη θεραπεία. Εκείνη μας συμβούλεψε να αλλάξουμε μέθοδο θεραπείας και να απευθυνθούμε σε εξειδικευμένη θεραπεύτρια. Ήταν ριψοκίνδυνο μετά από τόσα χρόνια. Μας φόβιζε η σκέψη μήπως κάνουμε και πάλι λάθος και χάσει το παιδί μας κάθε ελπίδα  ότι μπορεί να απαλλαγεί από τη διαταραχή. Όμως ευτυχώς η αλλαγή έγινε με την απόλυτα σύμφωνη γνώμη του παιδιού μας που είχε πια πατήσει τα 14 και είχε ήδη καταλάβει ότι η θεραπεία που ακολουθούσε τόσα χρόνια δεν την οδηγούσε πουθενά σε ό,τι αφορούσε την ΙΨΔ.

Έχουν περάσει 5 μήνες από τότε που ξεκινήσαμε τη νέα θεραπεία και ήδη βλέπουμε εμφανή σημάδια βελτίωσης στα συμπτώματα της ΙΔΨ, ενώ παράλληλα το παιδί μας έχει αποκτήσει αυτοπεποίθηση, έχει κάνει μαθησιακό άλμα στο σχολείο και νιώθει για πρώτη φορά ότι μπορεί τελικά να καταφέρει να απαλλαγεί από την ΙΨΔ.

Έχουμε αρχίσει να βλέπουμε φως στο τούνελ, σε ένα τούνελ που δεν θέλω να γυρίσω πίσω και να ξαναδώ γιατί ήταν πολύ μακρύ και πολύ σκοτεινό. Όμως υπάρχει ελπίδα! Με την κατάλληλη θεραπεία από ειδικό θεραπευτή δεν είναι ουτοπικό να πιστεύει όποιος υποφέρει από ΙΨΔ ότι μπορεί να ζήσει ελεύθερος από αυτήν. Αυτή είναι η αλήθεια που έχουμε  μπροστά μας και νιώθουμε ευγνώμονες για αυτήν.

 

/0 Comments

Όταν η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή επηρεάζει τις καλοκαιρινές διακοπές

Γράφει η Γκόλφω Λιαμάκη

Για τους περισσότερους, οι καλοκαιρινές διακοπές μπορεί να είναι το highlight της χρονιάς, ένα ευχάριστο διάλειμμα για χαλάρωση και ξεκούραση μακριά από τις έγνοιες και τις σκοτούρες της καθημερινότητας. Όμως για τους πάσχοντες με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ),  η αλλαγή της καθημερινής τους ρουτίνας, που αναπόφευκτα οι διακοπές φέρνουν, συχνά συνοδεύεται από έντονο στρες και άγχος και μπορεί να επιτείνει τα συμπτώματα της διαταραχής.

Η ΙΨΔ  δεν είναι μια ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα. Είναι μια ιδιαίτερα βασανιστική, σύνθετη και συχνή ψυχική διαταραχή, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται νωρίς στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και μπορεί, χωρίς την έγκαιρη διάγνωση και εξειδικευμένη αντιμετώπιση, να  γίνει χρόνια επηρεάζοντας σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής του ίδιου του πάσχοντα και των οικείων του. Χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία και ετερογένεια μεταξύ των πασχόντων ως προς τα θέματα που οι Ιδεοληψίες και οι Καταναγκασμοί τους μπορεί να περιλαμβάνουν και ως εκ τούτου οι διαφορετικές μορφές που μπορεί να πάρει η ΙΨΔ είναι κυριολεκτικά αναρίθμητες.

Οι Ιδεοληψίες και οι Καταναγκασμοί αποτελούν τα βασικά συμπτώματα της διαταραχής. Οι Ιδεοληψίες είναι επίμονες και επαναλαμβανόμενες ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες, οι οποίες εισβάλλουν στο μυαλό του πάσχοντα και του προκαλούν έντονο αίσθημα αβεβαιότητας και επικείμενης απειλής. Συχνά τα θέματα των Ιδεοληψιών έχουν ταμπού περιεχόμενο καθιστώντας το αδύνατο για τους πάσχοντες να μιλήσουν για αυτές, ακόμη και στα πολύ οικεία τους πρόσωπα. Οι Καταναγκασμοί περιλαμβάνουν όλες τις ενέργειες εκείνες- ακόμη και νοερές διαδικασίες- οι οποίες αποσκοπούν στη διαβεβαίωση και τη διασφάλιση του πάσχοντα. Η πιο γνωστή στους περισσότερους μορφή της διαταραχής είναι η μικροβιοφοβία (υπερβολικός φόβος μόλυνσης από μικρόβια ο οποίος συνοδεύεται από ακραία αποφυγή και καταναγκασμούς απολύμανσης). Υπάρχουν ωστόσο πολλές λιγότερο γνωστές μορφές της διαταραχής.     

Τα άτομα που πάσχουν από ΙΨΔ έχουν να αντιμετωπίσουν το όποιο στρες ενδεχομένως οι περισσότεροι νιώθουμε όταν φεύγουμε για διακοπές (από το να βρούμε οικονομικά εισιτήρια και διαμονή, να συμφωνήσουμε με την παρέα μας πώς θα περάσουμε τον χρόνο μας,  μέχρι να οργανώσουμε φιλοξενία για το αγαπημένο μας κατοικίδιο που ίσως δε μπορούμε να πάρουμε μαζί μας). Έχουν όμως επιπλέον να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές προκλήσεις και ενδεχομένως ακόμη μεγαλύτερα εμπόδια από αυτά που  συνήθωε τους θέτει η διαταραχή τους υπό κανονικές συνθήκες. Για τους περισσότερους πάσχοντες με ΙΨΔ, η απομάκρυνσή τους από την οικεία ζώνη ασφάλειας τούς προκαλεί συνήθως έντονο στρες γεγονός που εντείνει τα συμπτώματα της διαταραχής. Όταν πάσχεις από ΙΨΔ, τα πράγματα που οι άλλοι θεωρούν δεδομένα και κάνουν με μεγάλη ευκολία, για εσένα αποτελούν πηγή έντονου στρες και θέτουν για εσένα νέες προκλήσεις. Από το να πακετάρεις τη βαλίτσα σου, μέχρι να βεβαιωθείς ότι οι ηλεκτρικές συσκευές και το σπίτι σου είναι ασφαλές μέχρι να κλειδώσεις την εξώπορτα και να απομακρυνθείς. Από το να χρησιμοποιήσεις δημόσιες τουαλέτες και να  φας σε άγνωστα εστιατόρια μέχρι να κολυμπήσεις σε δυσπρόσιτες παραλίες όπου δεν κυκλοφορεί ψυχή.  Και σα μην έφταναν αυτά, η αδημονία των άλλων για τις διακοπές και οι προσδοκίες τους για αξέχαστες εμπειρίες μπορεί να σε κάνουν να νιώθεις άσχημα που εσύ δεν τα συμμερίζεσαι αλλά ίσως βρίσκεσαι σε οριακό σημείο να ακυρώσεις τις διακοπές σου γιατί νιώθεις ότι στην τελική δεν αξίζει να περνάς τόσο στρες. 

Αν πάσχεις από την ΙΨΔ και αντιμετωπίζεις άγχος, παρακάτω ακολουθούν ορισμένες συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να διαχειριστείς την ΙΨΔ κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών σου διακοπών:

  1. Προσπάθησε να ακολουθήσεις μια σταθερή καθημερινή ρουτίνα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των διακοπών σου. Η καθημερινή ρουτίνα μπορεί να σου προσφέρει μια αίσθηση σταθερότητας και να σε βοηθήσει στη διαχείριση του άγχους που σχετίζεται με την ΙΨΔ.
  2. Προσπάθησε να προγραμματίσεις εκ των προτέρων. Το να γνωρίζεις τι να περιμένεις μπορεί να μειώσει την αβεβαιότητα και το άγχος σου. Κράτησε χρόνο για χαλάρωση, αυτοφροντίδα και ενασχόληση με δραστηριότητες που σε βοηθούν να διαχειριστείς τα συμπτώματα ΙΨΔ.
  3. Να έχεις ρεαλιστικές προσδοκίες. Απόφυγε να ασκείς υπερβολική πίεση στον εαυτό σου για να μια τέλεια ή άψογη εμπειρία διακοπών. Προσπάθησε να αποδεχτείς ότι οι ατέλειες και τα απροσδόκητα γεγονότα είναι μέρος της ζωής.
  4. Ενημέρωσε τα έμπιστα μέλη της οικογένειας ή τους φίλους σου για το πώς η ΙΨΔ μπορεί να επηρεάσει την εμπειρία των διακοπών σου. Μπορούν να σου παράσχουν υποστήριξη και κατανόηση και να σε βοηθήσουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος διακοπών που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες σου.
  5. Εάν νιώθεις ότι οι κοινωνικές δραστηριότητες ή οι συναναστροφές σε πιέζουν πολύ, κάνε διαλείμματα. Βρες έναν ήσυχο χώρο όπου μπορείς να χαλαρώσεις, να ανασυγκροτηθείς και να ασχοληθείς με δραστηριότητες που σε ηρεμούν.

Να θυμάσαι ότι η εμπειρία του καθενός με την ΙΨΔ είναι μοναδική, οπότε είναι σημαντικό να προσαρμόσεις αυτές τις συμβουλές στις δικές σου ανάγκες. Εάν δεν είσαι σίγουρος/-η για το πώς να διαχειριστείς την ΙΨΔ σου κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, μη διστάσεις  να συμβουλευτείς έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για εξατομικευμένη καθοδήγηση και υποστήριξη.

* Το παρόν άρθρο (με τίτλο Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και καλοκαιρινές διακοπές) δημοσιεύτηκε στην κυριακάτικη εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 16 Ιουλίου 2023 στο ένθετο αφιέρωμα στην ΥΓΕΙΑ .

/0 Comments

Πώς βιώνω τη θεραπεία μου για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Μια προσωπική εμπειρία για τα δικά μου βήματα προς την ελευθερία

 

 
 
 
 
 
 
 
 
/0 Comments

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαμαράς, Ψυχίατρος

 

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)  επηρεάζει τουλάχιστον ένα στα 40 άτομα παγκοσμίως και αποτελεί αιτία  σημαντικής λειτουργικής επιβάρυνσης. Τις τελευταίες δεκαετίες  έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη διαχείριση  της βασανιστικής  αυτής διαταραχής και έχουν αναπτυχθεί επαρκώς τεκμηριωμένες μέθοδοι αντιμετώπισής της. Οι δύο βασικοί πυλώνες στη θεραπεία της ΙΨΔ είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία  (ΓΣΘ) που περιλαμβάνει  την τεχνική της Έκθεσης με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης (ΕμΠΑ) και η φαρμακευτική θεραπεία.

 

Σε ποιες περιπτώσεις  μπορεί να επιλεχθεί η φαρμακοθεραπεία;

H ΓΣΘ έχει φανεί ότι μπορεί να είναι εξίσου ως και πιο αποτελεσματική από τη φαρμακοθεραπεία τουλάχιστον όταν αυτή  παρέχεται υπό τις  βέλτιστες συνθήκες και σε ασθενείς χωρίς άλλες συννοσηρότητες.  Συχνά  όμως στην καθημερινή κλινική πρακτική η ΙΨΔ συνοδεύεται  και από  άλλες ψυχιατρικές διαταραχές που μπορεί να περιπλέξουν την κλινική εικόνα. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει συνοδός καταθλιπτική συμπτωματολογία, που είναι και η πιο συχνή συνυπάρχουσα ψυχιατρική διαταραχή και πολλές φορές αποτελεί και την αφορμή για να ζητήσει κάποιος βοήθεια, η αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί να αποτελεί θεραπευτική προτεραιότητα καθώς τα συμπτώματά της μπορεί  να επηρεάσουν την προθυμία ή και την ικανότητα του πάσχοντος να εμπλακεί στην ψυχοθεραπεία και να επιβαρύνουν τη θεραπευτική έκβαση. Οι φαρμακευτικοί παράγοντες εξάλλου που χρησιμοποιούνται στην ΙΨΔ  μπορεί να είναι αποτελεσματικοί και σε αρκετές άλλες συνυπάρχουσες ψυχικές διαταραχές, και μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που μπορεί να καθιστά τη φαρμακευτική διαχείριση την  καταλληλότερη αρχική επιλογή.

Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι η βαρύτητα  των ίδιων των  συμπτωμάτων της ΙΨΔ που μπορεί  κάποιες φορές να  δυσκολεύει τον θεραπευόμενο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ΕμΠΑ και να προτιμηθεί αρχικά – ή και παράλληλα με την ψυχοθεραπεία – η   φαρμακοθεραπεία.

Φυσικά  παράγοντες,  όπως η προτίμηση του ασθενούς αλλά και  η διαθεσιμότητα και η προσβασιμότητα σε εξειδικευμένους ψυχοθεραπευτές, μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή της αρχικής μεθόδου θεραπείας. Η σωστή διάγνωση και η ολιστική αξιολόγηση σε κάθε περίπτωση είναι  απαραίτητη προϋπόθεση  για τον σχεδιασμό του βέλτιστου θεραπευτικού πλάνου.

 

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται στην ΙΨΔ;

Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι η φαρμακολογική θεραπεία πρώτης γραμμής για την ΙΨΔ, σύμφωνα με όλες τις κατευθυντήριες οδηγίες. Πρόκειται για φάρμακα που ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των αντικαταθλιπτικών, χρησιμοποιούνται ευρέως, έχουν καλό προφίλ ασφάλειας και η αποτελεσματικότητά τους έχει αποδειχθεί από πολλαπλές τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές και μετα-αναλύσεις.

Περισσότερες κλινικές μελέτες αναφέρονται  για τη φλουβοξαμίνη (Dumyrox), τη σερτραλίνη (Zoloft), τη φλουοξετίνη (Ladose), και την παροξετίνη (Seroxat). Η  αποτελεσματικότητα έχει τεκμηριωθεί επίσης και για την σιταλοπράμη (Seropram), και την εσιταλοπράμη( Cipralex). Όλοι οι SSRIs θεωρούνται σε γενικές γραμμές ότι έχουν αντίστοιχη αποτελεσματικότητα και η αρχική επιλογή μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως το προφίλ των ανεπιθύμητων ενεργειών, από τυχόν  συνυπάρχοντα νοσήματα, από την πιθανότητα  αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα  κλπ.

Ξεχωριστή θέση στην αντιμετώπιση της ΙΨΔ έχει και  ένα  παλαιότερο αντικαταθλιπτικό  που ανήκει στην  κατηγορία των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, η  χλωριμιπραμίνη. Η αποτελεσματικότητά της είναι τουλάχιστον ισάξια  και  πιθανώς ελαφρώς μεγαλύτερη από τους SSRIs. Το  πιο προβληματικό ωστόσο προφίλ παρενεργειών την καθιστούν ως επιλογή δεύτερης γραμμής μετά από τους SSRIs.

Το δοσολογικό τους εύρος είναι το ακόλουθο:

SSRIs

Σιταλοπράμη:              20 – 60 mg

Εσιταλοπράμη:           10 – 20 mg

Φλουοξετίνη:                20 – 80 mg

Φλουβοξαμίνη:           50 – 300 mg

Παροξετίνη:                 20 – 60 mg

Σερτραλίνη:                 50 – 200 mg

TCAs (Τρικυκλικά)

Χλωριμιπραμίνη:         75 – 300 mg

 

Εκτός των παραπάνω, υπάρχουν και  άλλοι παράγοντες της κατηγορίας των αντικαταθλιπτικών που μπορεί να χρησιμοποιηθούν, που δεν  έχουν ωστόσο λάβει επίσημη ένδειξη για την αντιμετώπιση της ΙΨΔ και έχουν χαμηλότερο  βαθμό τεκμηρίωσης  της αποτελεσματικότητάς τους.

 

Πόσος χρόνος απαιτείται προκειμένου να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα μίας φαρμακευτικής δοκιμής;

Αν και κάποια σημάδια ανταπόκρισης στην αγωγή μπορεί να είναι ορατά μετά από τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας, συχνά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος προκειμένου να αξιολογηθεί η πλήρης αποτελεσματικότητα ενός φαρμακευτικού παράγοντα. Για τον λόγο αυτό,  μία δοκιμή με ένα φάρμακο δε θα πρέπει να θεωρηθεί αναποτελεσματική πριν τις 12 εβδομάδες, εκ των οποίων τις 4-6 εβδομάδες ο ασθενής να λαμβάνει τη μέγιστη δυνατή θεραπευτική δόση σε περίπτωση που χρειάζεται. Όχι σπάνια στην ΙΨΔ θα απαιτηθούν δόσεις στο ανώτερο δοσολογικό εύρος.

 

Πόσο αποτελεσματική είναι η φαρμακοθεραπεία;

Αν και η αποτελεσματικότητα των SSRIs είναι επαρκώς τεκμηριωμένη, υπάρχει αρκετή ετερογένεια σχετικά με το ποσοστό και τον βαθμό της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Ως ανταπόκριση συνήθως θεωρείται η μείωση κατά τουλάχιστον 35% της βαρύτητας των συμπτωμάτων έτσι όπως αυτή  μετράται με καλά σταθμισμένα ερωτηματολόγια. Στην μονοθεραπεία με κάποιον SSRΙ μπορεί να ανταποκριθεί ένα ποσοστό  έως και 50% ατόμων με ΙΨΔ. Ωστόσο 30–40 % των ασθενών με ΙΨΔ δε θα ανταποκριθούν τελικά  μετά από  πολλαπλές δοκιμές, ακόμα και με  υψηλές δόσεις διαφορετικών SSRΙs .

 

Ποια είναι η διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας σε περίπτωση ανταπόκρισης;

Καθώς η ΙΨΔ είναι συνήθως μία χρόνια διαταραχή είναι πιθανό να χρειαστεί η διατήρηση της φαρμακευτικής αγωγής για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι περισσότερες οδηγίες προτείνουν τη συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής για ένα διάστημα τουλάχιστον 1-2 έτη στη δόση που ήταν αρχικά αποτελεσματική και στη συνέχεια προτείνεται  σταδιακά η μείωση ή και η διακοπή της αγωγής εκτιμώντας για τυχόν επανεμφάνιση των συμπτωμάτων. Η στρατηγική της σταδιακής διακοπής των φαρμάκων θα αποτρέψει εξάλλου την εμφάνιση του συνδρόμου απόσυρσης που παρατηρείται κάποιες φορές μετά από την μακροχρόνια χρήση των αντικαταθλιπτικών. Στην κλινική πράξη πάντως είναι αρκετά σύνηθες τα συμπτώματα να επανακάμπτουν μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.

 

Τι προτείνεται σε περίπτωση μη ανταπόκρισης στην αρχική θεραπεία;

Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής ανταπόκρισης σε κάποιον SSRΙ  μπορεί να επιλεγεί κάποιος άλλος παράγοντας της ίδιας κατηγορίας ή η χλωριμιπραμίνη. Φυσικά θα πρέπει να έχει διασφαλιστεί αρχικά  ότι οι φαρμακολογικές δοκιμές ήταν επαρκείς σε  δόση και σε  διάρκεια και ότι η  συμμόρφωση στη λήψη της θεραπείας ήταν καλή.

Μία άλλη στρατηγική με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα  είναι αυτή της επαύξησης με  μικρή κατά κανόνα δόση αντιψυχωσικού που μπορεί να βοηθήσει το 25% περίπου εκείνων που δεν ανταποκρίθηκαν σε κάποιο SSRI ή στην χλωριμιπραμίνη. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα επιδρούν  μεταξύ άλλων σε υποδοχείς της ντοπαμίνης και λειτουργούν σε συνέργεια  με τα αντικαταθλιπτικά που έχουν σεροτονινεργική δράση. Μεγαλύτερη τεκμηρίωση αποτελεσματικότητας έχουν η ρισπεριδόνη και η αριπιπραζόλη. Μία κατηγορία ασθενών που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ανταποκριθούν με την προσθήκη  αντιψυχωσικού είναι όσοι εμφανίζουν  συνοδό διαταραχή μυοσπασμάτων (τικ), ή έχουν αντίστοιχο ιστορικό. Ο θεράπων πάντως  θα πρέπει να συναξιολογεί μαζί με το  όφελος της παρέμβασης την  πιθανή επιβάρυνση από τις  ανεπιθύμητες ενέργειες  που ο συνδυασμός αυτός μπορεί να επιφέρει.

Ακόμα όμως και μετά την εφαρμογή όλων των παραπάνω αποδεδειγμένα αποτελεσματικών θεραπειών ένα ικανό ποσοστό δε θα έχει την επιθυμητή ανταπόκριση. Για τον λόγο  αυτό, ένας μεγάλος αριθμός φαρμάκων που έχουν έγκριση για άλλες ψυχικές παθήσεις έχει μελετηθεί για την αντιμετώπιση της ΙΨΔ, με ελπιδοφόρα αποτελέσματα για κάποια από αυτά. Κανένας από αυτούς τους εναλλακτικούς παράγοντες δεν έχει αποδείξει ωστόσο  την  αποτελεσματικότητά του  σε πολλαπλές ελεγχόμενες δοκιμές ή σε μετα-αναλύσεις. Επομένως, αυτές οι λιγότερο καλά αποδεδειγμένες στρατηγικές,  χρησιμοποιούνται αφού έχουν εξαντληθεί οι καλύτερα αποδεδειγμένες προσεγγίσεις που συνοψίζονται παραπάνω, συμπεριλαμβανομένης φυσικά της ΓΣΘ.

 

Ποιες είναι οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες ;

Ενώ οι SSRIs είναι γενικώς καλά ανεκτά φάρμακα, οι πιθανές παρενέργειες δεν θα πρέπει να υποτιμούνται. Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες μεταξύ άλλων είναι η γαστρεντερική δυσφορία, η ναυτία, η κινητική ανησυχία (ιδιαίτερα κατά την έναρξη της αγωγής), η αυξημένη εφίδρωση, η υπνηλία ή η αυπνία, κ.α.

Στις συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες της χλωριμιπραμίνης περιλαμβάνονται η  αύξηση βάρους, η καταστολή, η ξηροστομία, η ταχυκαρδία, το θάμβος της όρασης, η κατακράτηση ούρων και η δυσκοιλιότητα. Σε υψηλές δόσεις η χλωριμιπραμίνη μπορεί να μειώσει τον ουδό των επιληπτικών κρίσεων και να προκαλέσει αρρυθμίες. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η παρακολούθηση των επιπέδων της στο αίμα στο υψηλό δοσολογικό εύρος.

Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εξάρτηση. Ωστόσο κάτι για το οποίο  θα πρέπει να είναι ενήμερος κανείς είναι ότι συχνά και ιδίως μετά από παρατεταμένη περίοδο χρήσης, και πιο συχνά υψηλών δόσεων αντικαταθλιπτικών, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα  απόσυρσης. Αυτά μπορεί να προκύψουν μετά από την απότομη διακοπή ή μείωση της δοσολογίας  ή ακόμα και μετά από παράλειψη συνεχόμενων δόσεων του φαρμάκου  και μπορεί να περιλαμβάνουν μία πλειάδα συμπτωμάτων όπως κεφαλαλγία, κόπωση, τρόμο, ταχυκαρδία, εφίδρωση, ναυτία, αϋπνία, μείωση συγκέντρωσης ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία, άγχος, μουδιάσματα, υπεραισθησία κ.α. Για τον λόγο αυτό, η διακοπή των αντικαταθλιπτικών θα πρέπει να γίνεται κατά κανόνα σταδιακά.

Τα αντιψυχωτικά φάρμακα μπορεί να συνοδεύονται από αύξηση βάρους, επιδείνωση των μεταβολικών δεικτών, καταστολή, κινητικού τύπου  ανεπιθύμητες ενέργειες, δυσκοιλιότητα κ.α.

 

Μπορεί να συνδυαστεί η φαρμακευτική αγωγή με τη ΓΣΘ;

Πρέπει να τονιστεί ότι η ψυχοθεραπεία, και ειδικότερα η ΓΣΘ  με την τεχνική  της ΕμΠΑ, αποτελεί  ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της ΙΨΔ  και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε σχέδιο θεραπείας.  Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο συνδυασμός των δύο θεραπειών φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας μπορεί να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα. Αφενός η φαρμακοθεραπεία μπορεί να διευκολύνει τον θεραπευόμενο να ανταποκριθεί  στις απαιτήσεις της ψυχοθεραπείας, αφετέρου η  ψυχοθεραπεία φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει την πιθανότητα υποτροπής μετά από τη  διακοπή της φαραμκευτικής αγωγής  καθώς σε  αντίθεση με τη φαρμακοθεραπεία κατά την οποία υπάρχει ο κίνδυνος  να αποδώσει κανείς  τη βελτίωσή του σε έναν εξωγενή παράγοντα και να νιώσει ανασφαλής μετά τη διακοπή του φαρμάκου, οι προσαρμοστικές στρατηγικές στις οποίες εκπαιδεύεται κανείς σε ένα ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο μπορούν να εσωτερικευθούν και να συνεχίσουν να έχουν όφελος πέρα από την περίοδο της ενεργού συμμετοχής στην ψυχοθεραπεία.

 

Πιθανά εμπόδια στη φαρμακοθεραπεία

Η αμφιθυμία των ασθενών σχετικά με τη φαρμακοθεραπεία μπορεί από μόνη της  να αποτελεί μία θεραπευτική πρόκληση. Όχι σπάνια οι ασθενείς μπορεί να είναι διστακτικοί στη φαρμακοθεραπεία όπως ακριβώς και στην αντιμετώπιση των ιδεοληπτικών τους φόβων. Μπορεί να εκφράζεται με υπερβολική ανησυχία είτε για τις ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής αλλά ακόμα και για την ίδια την πιθανότητα βελτίωσης των συμπτωμάτων και της ανακούφισης από το άγχος  τους αφού κάτι τέτοιο μπορεί να εκληφθεί  λανθασμένα  ως ένδειξη επικείμενου κινδύνου ή να τους κάνει να θεωρούν ψευδώς ότι αποδέχονται τους ιδεοληπτικούς τους φόβους. Επιπλέον οι ασθενείς με μακροχρόνια  και σοβαρά συμπτώματα μπορεί να δυσκολευτούν να φανταστούν πώς θα ήταν η ζωή χωρίς αυτά, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μια παράδοξη αμφιθυμία στο να γίνουν καλύτερα.

Η καλή θεραπευτική σχέση μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει καλύτερα τη φύση και το νόημα των συμπτωμάτων του και να συμμετάσχει έτσι καλύτερα στη θεραπεία του.

 

Άλλες βιολογικές θεραπείες

Εκτός από τις κλασσικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν τη φαρμακοθεραπεία και τη ΓΣΘ, έχουν ερευνηθεί και δοκιμαστεί μία σειρά άλλων  παρεμβάσεων με καλά στοιχεία αποτελεσματικότητας σε κατάλληλα επιλεγμένα άτομα και σε εξειδικευμένα κέντρα. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρο είναι  ότι πρόσφατα ο  Αμερικάνικος Οργανισμός Φαρμάκων  ενέκρινε τον επαναληπτικό Διακρανιακό Μαγνητικό Ερεθισμό (repeated Transcranial Magnetic Stimulation) ως μία ενισχυτική μορφή θεραπείας είτε στη φαρμακοθεραπεία είτε στη ΓΣΘ. Πρόκειται για μία μη παρεμβατική μέθοδο κατά την οποία μέσω της εφαρμογής μαγνητικού πεδίου επηρεάζεται η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και η τεχνική αυτή έχει ήδη έγκριση για τη θεραπεία άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως της κατάθλιψης. Ο τρόπος ωστόσο της θεραπείας καθώς και η συσκευή που χρησιμοποιείται για κάθε περίπτωση μπορεί να διαφέρουν και χρειάζεται ο κατάλληλος εξοπλισμός και η κατάλληλη εκπαίδευση από το κέντρο που την παρέχει.

 

/0 Comments

Μήπως είμαι τέρας; Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή σχετιζόμενη με Παιδοφιλικό περιεχόμενο (Π-ΙΨΔ)

Προειδοποίηση: Το άρθρο περιλαμβάνει πληροφορίες οι οποίες δυνητικά μπορεί να ενεργοποιήσουν ή να επιδεινώσουν ιδεοληψίες με παιδοφιλικό περιεχόμενο

Επιστημονική επιμέλεια: Γκόλφω Λιαμάκη                                         

Φανταστείτε ότι περνάτε μπροστά από το προαύλιο ενός δημοτικού σχολείου. Ρίχνετε μια ματιά στα παιδιά και, εντελώς ξαφνικά, περνά από το μυαλό σας μια σκέψη: «Κοίταξα εκείνα τα παιδιά με περίεργο τρόπο»; Αμέσως το μυαλό σας αρχίζει να αμφιβάλλει και να αναλύει αν η ματιά σας ήταν περίεργη και εσείς κατακλύζεστε από τρόμο: «Γιατί κοίταζα τα παιδιά»; «Οι άλλοι άνθρωποι το κάνουν αυτό»; «Με διέγειρε κάποιο παιδί»; «Τι πάει λάθος με μένα»; «Έκανα κάτι που δεν έπρεπε»; «Είμαι παιδόφιλος ή θα γίνω παιδόφιλος»; «Γιατί κάνω αυτές τις σκέψεις»;

Φανταστείτε  ότι περνάτε και πάλι μπροστά από το προαύλιο.  Αυτή τη φορά είναι πιθανό να είστε σε μεγάλη επιφυλακή και να έχετε πλήρη επίγνωση των σκέψεών σας. Συνειδητοποιείτε ότι αποφεύγετε την οπτική επαφή με τους άλλους ανθρώπους. Ελέγχετε τα χέρια σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα αγγίξουν κατά λάθος ένα παιδί με ακατάλληλο τρόπο και είστε σε επαγρύπνηση και σε πανικό σε περίπτωση που σας έρθουν περίεργες σκέψεις για τα παιδιά. Μπορεί ακόμα και να σκανάρετε τη γεννητική σας περιοχή για τυχόν σημάδια σεξουαλικής διέγερσης. Ανησυχείτε ότι οι άλλοι σάς κοιτάνε, και μπορεί ακόμα και να αρχίσετε να αναρωτιέστε τι έχετε κάνει. Νιώθετε ότι η μόνη σας διέξοδος είναι να φύγετε μακριά για να προστατεύσετε αυτά τα παιδιά. Μπορεί να αισθάνεστε ότι είστε τέρας και κακός άνθρωπος, εφόσον σας έρχονται τέτοιες σκέψεις στο μυαλό. Αυτό που ενδεχομένως δεν συνειδητοποιείτε είναι ότι μπορεί να πάσχετε από έναν πολύ συχνό τύπο της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ), τον τύπο που σχετίζεται με Παιδοφιλικό περιεχόμενο (Π-ΙΨΔ).

Το να βιώνετε τέτοιες ιδεοληπτικές σκέψεις-ταμπού, όπως ονομάζονται γιατί αφορούν κοινωνικά μη αποδεκτά θέματα, είναι μία από τις πιο συχνές, αλλά λιγότερο γνωστές, μορφές της ΙΨΔ. Σε αυτή τη μορφή της διαταραχής, στους πάσχοντες επικρατεί ο ιδεοληπτικός φόβος μήπως είναι παιδόφιλοι ενώ συνήθως έχουν ελάχιστους ή καθόλου φανερούς καταναγκασμούς. Αντίθετα, οι  καταναγκασμοί τους είναι συνήθως νοεροί, με την έννοια ότι συμβαίνουν αποκλειστικά στο μυαλό τους και δεν είναι ορατοί σε τρίτους. Κάποιες φορές, ο τύπος αυτός αναφέρεται και ως «Καθαρά Ιδεοληπτική ΙΨΔ» («Purely Obsessional OCD» ή «Pure–O»), επειδή στο παρελθόν θεωρούσαμε λανθασμένα ότι οτιδήποτε είναι νοερό είναι ιδεοληψία ενώ οτιδήποτε μπορεί να γίνει ορατό σε τρίτους είναι καταναγκασμός. Πλέον αναγνωρίζουμε ότι αυτό που διαχωρίζει μια ιδεοληψία από έναν καταναγκασμό είναι ότι οι ιδεοληψίες προκαλούν άγχος και είναι ακούσιες, ενώ οι καταναγκασμοί είναι εκούσιοι και σκόπιμοι και στοχεύουν στην προσπάθεια του ατόμου να μειώσει το άγχος που του προκαλούν οι ιδεοληψίες. Επομένως, ακόμα και σε αυτόν τον τύπο της διαταραχής, υπάρχουν καταναγκασμοί, είναι όμως στην πλειοψηφία τους νοεροί. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής νοεροί καταναγκασμοί: νοερός έλεγχος των σκέψεων και των αισθήσεων και των συναισθημάτων, νοερή αντικατάσταση των ιδεοληπτικών σκέψεων ή εικόνων με κοινωνικά αποδεκτές σκέψεις ή εικόνες,  καταναγκαστική προσευχή ή αποφυγή των ιδεοληπτικών σκέψεων.  

Στη γενική κατηγόρια της «Καθαρά Ιδεοληπτικής ΙΨΔ»,  η οποία περιλαμβάνει την μορφή με Παιδοφιλικό Περιεχόμενο  (Π-ΙΨΔ), συγκαταλέγονται και άλλες μορφές της διαταραχής, όπως αυτή που εστιάζει στον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αιμομιξία, ή την κτηνοβασία. Έτσι ένα άτομο με Π-ΙΨΔ μπορεί να βιώνει εκτός από ιδεοληψίες με παιδοφιλικό περιεχόμενο, ιδεοληψίες οποιουδήποτε κοινωνικά μη-αποδεκτού περιεχομένου, όπως για παράδειγμα: «Αν ελκύομαι από ένα παιδί του ίδιου φύλου, τότε μήπως αυτό σημαίνει ότι είμαι ομοφυλόφιλος και ότι δεν θα πρέπει να κάνω οικογένεια;».

Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία ορίζει την Παιδοφιλία ως «επαναλαμβανόμενες και έντονες σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδί ή παιδιά πριν από την εφηβεία» (APA, 2013). Η Παιδοφιλία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την Π-ΙΨΔ. Ωστόσο παρόλο που η διάκριση ανάμεσα στην Παιδοφιλία και την Π-ΙΨΔ είναι σαφής, τα άτομα που πάσχουν από Π-ΙΨΔ νιώθουν πεπεισμένα ότι  ανήκουν στην κατηγορία των αληθινών παιδόφιλων, και όχι στην κατηγορία των ατόμων που πάσχουν από Π-ΙΨΔ, και ότι ο θεραπευτής τους είτε δεν κατανοεί  πραγματικά τι συμβαίνει ή κάνει λάθος. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι πολύ διαφορετική: Ένα άτομο που πάσχει από Π-ΙΨΔ δεν είναι περισσότερο πιθανό να είναι παιδόφιλος από ένα άτομο που δεν πάσχει από Π-ΙΨΔ. Η Π-ΙΨΔ είναι μία ψυχική διαταραχή που σχετίζεται με το άγχος και  την αβεβαιότητα και όχι μία διαταραχή η οποία σχετίζεται με τις σεξουαλικές παρορμήσεις και τη σεξουαλική συμπεριφορά.

Από όλες τις μορφές που μπορεί να πάρει η ΙΨΔ , η Π-ΙΨΔ προκαλεί ίσως την περισσότερη ντροπή, ενοχή και αποστροφή προς τον εαυτό. Τα άτομα με Π-ΙΨΔ βλέπουν τον εαυτό τους ως αποκρουστικό και απαίσιο άτομο και διστάζουν να περιγράψουν ακόμη και στον ειδικό ψυχικής υγείας αυτά που βιώνουν. Πριν αρχίσουν να μιλάνε για τις ιδεοληψίες τους, συνήθως κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το απόρρητο ή αναφέρουν προηγούμενες εμπειρίες τους σχετικά με την αντιμετώπιση της ΙΨΔ. Προειδοποιούν τον ειδικό ότι αυτό που θα ακούσει είναι αποτρόπαιο. Δυστυχώς, ωστόσο, δεν υπάρχει επαρκής κατανόηση της Π-ΙΨΔ ενώ υπάρχουν ειδικοί ψυχικής υγείας που δεν αναγνωρίζουν την Π-ΙΨΔ και την ταυτίζουν λανθασμένα με την Παιδοφιλία.

 

Πώς εκδηλώνεται η Π-ΙΨΔ;

Ένα άτομο με Π-ΙΨΔ βιώνει ακούσιες επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις ή εικόνες με παιδοφιλικό περιεχόμενο, οι οποίες του προκαλούν τρομακτικό άγχος. Αυτές οι σκέψεις μάλιστα μπορεί συχνά να συγχέονται λανθασμένα με πραγματικές αναμνήσεις, δημιουργώντας στον πάσχοντα έντονη αβεβαιότητα και αίσθημα επικείμενου κινδύνου. Οι σκέψεις αυτές μπορεί να εστιάζουν είτε σε παρελθοντική, είτε στην τωρινή ή τη μελλοντική συμπεριφορά του ατόμου.

Παρακάτω αναφέρονται κάποιες συνήθεις ιδεοληπτικές σκέψεις εστιασμένες στο παρελθόν:

  • «Έκανα ποτέ κάποια ανώμαλη σεξουαλική πράξη, όταν ήμουν μικρότερος/η;»
  • «Έκανα πρόσφατα κάποια ανώμαλη σεξουαλική πράξη;»
  • «Έχω αισθανθεί ποτέ έλξη για ένα παιδί ή έναν έφηβο;»
  • «Έχω ποτέ παρενοχλήσει σεξουαλικά κάποιον;»
  • «Έχω ποτέ πατήσει κατά λάθος σε σύνδεσμο για παιδικό πορνό;»
  • «Ξέρει κάποιος από το παρελθόν μου κάτι που να υποδεικνύει ότι είμαι παιδόφιλος;»

Ιδεοληπτικές σκέψεις εστιασμένες στο παρόν μπορεί να είναι οι παρακάτω:

  • «Μήπως ελκύομαι από αυτό το 10χρονο παιδί που παίζει απέναντί μου;»
  • «Μήπως μόλις κοίταξα πονηρά αυτό το 13χρονο κορίτσι;»
  • «Μήπως με παρατήρησε μόλις κάποιος να κάνω κάτι παράξενο;»
  • «Μήπως πρέπει να καθίσω στην άλλη πλευρά του τρένου, μακριά από αυτό το 6χρονο αγόρι, για να μην το χαϊδέψω παρορμητικά;»
  • «Μήπως με διεγείρει σεξουαλικά αυτό το μικρό κορίτσι στην τηλεόραση;»

Ιδεοληπτικές σκέψεις εστιασμένες στο μέλλον μπορεί να είναι οι παρακάτω:

  • «Πώς μπορώ να ξέρω ότι δεν θα κάνω ποτέ μια παιδοφιλική πράξη;»
  • «Τι θα γίνει αν έρθει μια μέρα που νιώσω πράγματι σεξουαλική έλξη για παιδιά;»
  • «Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να κρατήσω/ αγκαλιάσω/ αλλάξω ένα παιδί;»
  • «Μήπως θα παρενοχλήσω σεξουαλικά τα παιδιά μου, όταν αποκτήσω δικά μου παιδιά;»

Για να βρουν (προσωρινή) διαβεβαίωση και διασφάλιση για το ότι δεν ισχύουν οι παραπάνω ιδεοληπτικοί φόβοι, οι πάσχοντες με Π-ΙΨΔ αισθάνονται αναγκασμένοι να ελέγχουν διαρκώς τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τη σεξουαλική τους διέγερση, όταν βρίσκονται κοντά σε ενήλικες ή παιδιά. Παρατηρούν λοιπόν και σκανάρουν συνεχώς τις σεξουαλικές τους αντιδράσεις. Η προσοχή τους είναι συνεχώς στραμμένη στην παρουσία τυχόν σεξουαλικής διέγερσης (π.χ., παρουσία στύσης ή κολπικής λίπανσης), ενώ οποιαδήποτε ασήμαντη αντίδραση στη γεννητική περιοχή ερμηνεύεται λανθασμένα ως επιβεβαίωση ότι πράγματι διεγείρονται σεξουαλικά από τα παιδιά, πείθοντάς τους εσφαλμένα ότι είναι παιδόφιλοι. Η αναζήτηση διαβεβαίωσης και καθησυχασμού από το οικείο τους περιβάλλον ή από το διαδίκτυο είναι επίσης συχνή στα άτομα με αυτή τη μορφή. Συχνές αναζητήσεις στο διαδίκτυο περιλαμβάνουν την αναζήτηση διαβόητων παιδόφιλων και τη σύγκρισή τους με τους ίδιους, ή την αναζήτηση νομικών πληροφοριών προκειμένου να προετοιμαστούν για τις συνέπειες που ανησυχούν ότι θα επέλθουν από στιγμή σε στιγμή. Επιπλέον, τα άτομα με αυτή τη μορφή ξοδεύουν πάρα πολύ χρόνο και ενέργεια κάνοντας νοερή ανασκόπηση αναδρομικά της συμπεριφοράς και των πράξεών τους, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι δεν έχουν διαπράξει κάποια απρεπή πράξη εις βάρος κάποιου παιδιού. Επιπλέον, η αποφυγή παιδιών σε πάρκα ή σε παιδικές χαρές ή σε σχολεία χαρακτηρίζει τα άτομα με Π-ΙΨΔ, στην προσπάθειά τους να διασφαλίσουν ότι οι ιδεοληπτικές τους σκέψεις ή εικόνες δεν θα έρθουν στην επιφάνεια ή δεν θα πραγματοποιήσουν τους φόβους τους. Κάποια από αυτά τα άτομα επιλέγουν να μην αποκτήσουν δικά τους παιδιά, με σκοπό να περιορίσουν τον κίνδυνο, στον οποίο νιώθουν ότι θα εξέθεταν τα δικά τους παιδιά.

Όλες οι παραπάνω συμπεριφορές ανήκουν στην κατηγορία των καταναγκασμών και, αν και προσφέρουν στον πάσχοντα παροδική ανακούφιση από το μαρτύριο της αβεβαιότητας και τη δυσφορία που του προκαλούν οι ιδεοληπτικοί του φόβοι, στην πραγματικότητα οι συμπεριφορές αυτές ευθύνονται για το γεγονός ότι το άτομο παραμένει εγκλωβισμένο στη διαταραχή, καθώς δεν του επιτρέπουν να λάβει την απαραίτητη ανατροφοδότηση από την εμπειρία του, προκειμένου να νιώσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και ασφάλεια.

 

Πώς αντιμετωπίζεται η Π-ΙΨΔ;

Η ψυχολογική θεραπεία της Π-ΙΨΔ είναι η θεραπεία συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα, η μορφή αυτή της διαταραχής αντιμετωπίζεται όπως οποιαδήποτε άλλη μορφή, μέσω της θεραπείας συμπεριφοράς με τη μέθοδο της σταδιακής Έκθεσης και της Παρεμπόδισης των καταναγκασμών και της αποφυγής. Με αυτήν την μέθοδο, το άτομο μαθαίνει να έρχεται σταδιακά αντιμέτωπο με καταστάσεις, οι οποίες του προκαλούν το αίσθημα της αβεβαιότητας και ιδεοληπτικές σκέψεις ή εικόνες με παιδοφιλικό περιεχόμενο (π.χ., φωτογραφίες παιδιών, ταινίες με σχετικό περιεχόμενο παιδικές χαρές, σχολεία), ενώ ταυτόχρονα μαθαίνει να παρεμποδίζει τους καταναγκασμούς του και να περιορίζει την αποφυγή του. Στη διάρκεια της Έκθεσης, η οποία είναι συστηματική και επαναλαμβανόμενη, το άτομο μαθαίνει να παραμένει με τον φόβο που του προκαλεί η παρουσία των ιδεοληπτικών του σκέψεων ή εικόνων όση ώρα χρειάζεται μέχρι ο φόβος του να μειωθεί από μόνος του χωρίς την εκτέλεση κάποιου καταναγκασμού. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην ανίχνευση και την παρεμπόδιση όλων των νοερών και δύσκολα ανιχνεύσιμων καταναγκασμών που χαρακτηρίζουν αυτή τη μορφή της διαταραχής.  Μέσω αυτής της μεθόδου, το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται το γεγονός της αβεβαιότητας βιωματικά, ενώ με την ανατροφοδότηση που λαμβάνει από την εμπειρία του σταδιακά αισθάνεται εμπιστοσύνη προς τον εαυτό του και ασφαλής για τους άλλους.

 

Σημείωση: Το άρθρο βασίστηκε σε ελεύθερη απόδοση της δημοσίευσης του Jordan Levy, PhD, στο OCD Newsletter

Μετάφραση: Ειρήνη Τσαλαφούτα

/0 Comments