Γράφει η Γκόλφω Λιαμάκη

Σας πέρασε ποτέ από το μυαλό η σκέψη να πηδήξετε από κάποιο μπαλκόνι ή να σπρώξετε κάποιον άγνωστο στις γραμμές του τρένου την ώρα που πλησιάζει στον σταθμό; Φανταστήκατε ποτέ κάποιο άγνωστο ή γνωστό σας πρόσωπο γυμνό ή αισθανθήκατε ποτέ την παρόρμηση να χτυπήσετε κάποιον χωρίς λόγο; Λίγο ή πολύ όλοι μας έχουμε βιώσει και θα βιώνουμε πού και πού τέτοιες περίεργες σκέψεις ή εικόνες, οι οποίες φαίνεται να εισβάλουν στο μυαλό μας ξαφνικά από το πουθενά. Αυτές οι σκέψεις ονομάζονται παρεισφρητικές σκέψεις ή εικόνες και είναι ακούσιες ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες, οι οποίες νιώθουμε ότι δεν ταιριάζουν με τον χαρακτήρα μας και με τις αξίες μας και για τον λόγο αυτό, συνήθως μας προκαλούν κάποιο άγχος, ενόχληση ή δυσφορία. Άλλες πάλι σκέψεις είναι τόσο παράξενες και ακραίες που μπορεί να μας φαίνονται απλώς αστείες. Οι παρεισφρητικές σκέψεις μπορούν να αφορούν πολλά διαφορετικά ζητήματα, όπως θέματα  που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητά μας, τις σχέσεις μας, τις σωματικές μας λειτουργίες, την υγεία μας, το θρησκευτικό μας αίσθημα και πολλά άλλα, όπως φαίνεται στον μακρύ κατάλογο που ακολουθεί.

Είναι συνηθισμένο και φυσιολογικό οι άνθρωποι να έχουμε τέτοιες παρεισφρητικές σκέψεις απαγορευμένου και κοινωνικά μη αποδεκτού περιεχομένου χωρίς να ενεργούμε με βάση αυτές. Το γεγονός αυτό όμως πολλοί άνθρωποι δυστυχώς το αγνοούν. Κάποιοι άνθρωποι μάλιστα πιστεύουν ότι είναι διαστροφή ή ανωμαλία το να έχουν οποιαδήποτε απαγορευμένη σκέψη και νιώθουν ότι ευθύνονται οι ίδιοι για τις «κακές» τους σκέψεις. Τρομοκρατούνται με την ιδέα ότι η παρουσία των σκέψεων αυτών μπορεί να δείχνει κάτι κακό και ανήθικο για τον χαρακτήρα τους και για τον εαυτό τους. Πιστεύουν λανθασμένα ότι αν και μόνο αν σκεφτούν να βλάψουν κάποιον (σκέψη πολύ συνηθισμένη από την πλειοψηφία των ανθρώπων), αυτό σημαίνει ότι μπορεί να το κάνουν πράξη. Πολλοί από αυτούς επομένως εσφαλμένα θεωρούν τον εαυτό τους πολύ επικίνδυνο, ανήθικο, ή/και σεξουαλικά διεστραμμένο. Η πεποίθηση ότι μία σκέψη ισοδυναμεί με την πράξη ή ότι μια σκέψη καθορίζει τον χαρακτήρα ενός ατόμου ονομάζεται «συγχώνευση σκέψης-πράξης» και εμπλέκεται στην ανάπτυξη της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής.

Σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει στην πλειοψηφία των ανθρώπων, στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, ο πάσχων βιώνει όχι απλά περιστασιακά, αλλά σε πολλές περιπτώσεις σχεδόν συνέχεια  επαναλαμβανόμενες ανεπιθύμητες παρεισφρητικές σκέψεις (ή αλλιώς ιδεοληψίες) κοινωνικά μη αποδεκτού και συχνά απωθητικού περιεχομένου, οι οποίες,  ενώ είναι παρόμοιες ως προς το περιεχόμενο με αυτές που βιώνουμε όλοι μας, είναι ωστόσο πολύ πιο επίμονες και συχνά πιο γλαφυρές στο περιεχόμενο, διαρκούν περισσότερη ώρα, δημιουργούν έντονη παθολογική αμφιβολία σχετικά με το τι αυτές μπορεί να σημαίνουν για το άτομο που τις βιώνει και οδηγούν σε αίσθημα επικείμενου κινδύνου. 

Παρακάτω μπορείτε να δείτε έναν κατάλογο[1] ο οποίος περιλαμβάνει ανεπιθύμητες παρεισφρητικές σκέψεις που ανέφερε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων σε επιστημονικές μελέτες διερεύνησης του φαινομένου στον γενικό πληθυσμό: 

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΠΑΡΕΙΣΦΡΗΤΙΚΩΝ ΣΚΕΨΕΩΝ ΣΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

1.Σκέψεις για εσκεμμένη πρόκληση σωματικής βλάβης στον εαυτό εξαιτίας παρορμητικών πράξεων

• Σκέψη να πηδήξω από κάποιο παράθυρο κάποιου ψηλού κτιρίου
• Σκέψη να πηδήξω μέσα από κάποιο κλειστό παράθυρο
• Σκέψη να πηδήξω από κάποιο γκρεμό ή από κάποιο ψηλό κτίριο
• Σκέψη να πέσω από τις σκάλες
• Σκέψη να πηδήξω από κάποια γέφυρα πάνω από λεωφόρο
• Σκέψη να ρίξω το αμάξι μου επίτηδες πάνω σε δέντρο
• Σκέψη να επιταχύνω στον αυτοκινητόδρομο με το αμάξι χωρίς να κρατάω το τιμόνι για να δω πόσο γρήγορα μπορώ να πάω προτού τρακάρω
• Σκέψη να ρίξω το αμάξι μου πάνω σε κάποιο φορτηγό
• Σκέψη να πηδήξω μπροστά σε κάποιο αμάξι
• Σκέψη να βγάλω το αμάξι εκτός πορείας προς το αντίθετο ρεύμα του δρόμου
• Εικόνα να επιχειρώ να περάσω τον δρόμο την ώρα διέρχονται αμάξια
• Σκέψη να κόβω το πόδι μου με μαχαίρι
• Σκέψεις να μπήγω κάποιο αντικείμενο μέσα στα μάτια μου
• Σκέψη να ξεκοιλιάζομαι
• Σκέψη να κόβω το λαιμό μου
• Παρόρμηση να πηδήξω μπροστά από κάποιο διερχόμενο τρένο
• Παρόρμηση να πηδήξω στις ράγες κάποιου τρένου που πλησιάζει στον σταθμό

2. Σκέψεις για εσκεμμένη πρόκληση σωματικής βλάβης σε άλλους

• Παρόρμηση να επιτεθώ σε συγκεκριμένα άτομα
• Εικόνα να σκοτώνω ένα αγαπημένο μου πρόσωπο
• Ιδέα να βλάπτω κάποιον που αγαπώ
• Ιδέα να κάνω κάτι κακό σε κάποιο ανήμπορο άτομο
• Σκέψη να βλάπτω τον/την αδερφό/ή μου
• Σκέψη να βλάπτω κάποιον που δεν μου έχει κάνει κάτι
• Σκέψη να σπρώχνω κάποιον μπροστά από κάποιο διερχόμενο τρένο
• Σκέψη να αρπάζω το κεφάλι κάποιου και το χτυπάω πάνω σε τοίχο
• Σκέψη να εύχομαι να πεθάνει κάποιος
• Εικόνα να πυροβολώ με όπλο κάποιον ή κάτι
• Εικόνα να απειλώ με μπαλτά κάποιο μέλος της οικογένειάς μου
• Σκέψη να χτυπάω ανθρώπους με τους οποίους έχω εντελώς αντίθετες απόψεις
• Σκέψη να χτυπάω κάποιον άγνωστο
• Ξαφνική παρόρμηση να κλοτσήσω ένα μωρό
• Σκέψη να ρίχνω κάτω ένα μωρό
• Σκέψη να πατάω κάποιο ζώο με το αμάξι
• Παρόρμηση να γίνω βίαιος/η προς παιδιά, ειδικά προς μικρότερα παιδιά
• Παρόρμηση να σπρώξω κάποιο παιδί έξω από το λεωφορείο
• Παρόρμηση να επιτεθώ βίαια και να σκοτώσω κάποιον
• Παρόρμηση να πατήσω κάποιον πεζό που περπατάει πολύ αργά
• Παρόρμηση να χαστουκίσω κάποιον που μιλάει πάρα πολύ
• Σκέψη να αφήσω τη γάτα μέσα στο ψυγείο
• Σκέψη να βάλω τη γάτα στον φούρνο μικροκυμάτων
• Ευχή να εξαφανιστεί κάποιος από προσώπου γης
• Ευχή να χτυπήσει ή να τραυματιστεί κάποιο κοντινό μου πρόσωπο
• Ευχή να πεθάνει ο/η σύζυγος

3.Σκέψεις για πρόκληση βλάβης στον εαυτό ή σε άλλους χωρίς πρόθεση

• Σκέψη να προκαλώ κάποιο ατύχημα
• Σκέψη να κρίνω λανθασμένα την ταχύτητα των άλλων αυτοκινήτων και να προκαλώ ατύχημα
• Ανησυχία για κάτι να πηγαίνει στραβά εξαιτίας κάποιου δικού μου λάθους
• Σκέψη να συμβαίνει ατύχημα καθώς οδηγώ με τα παιδιά στο αμάξι
• Σκέψη να χτυπάω κάποιον καθώς οδηγώ κατά λάθος σε διάβαση πεζών
• Σκέψη να πεθαίνει κάποιος που φεύγει από το σπίτι επειδή δεν τον αποχαιρέτησα
• Σκέψη να συμβαίνει κάτι τρομερό επειδή δεν ήμουν προσεκτικός/ή

4.Σκέψεις σωματικής βλάβης ή θανάτου άλλων

• Εικόνα να έχει τραυματιστεί ή σκοτωθεί ένα αγαπημένο μου πρόσωπο
• Εικόνα να έχουν πεθάνει ή δολοφονηθεί μέλη της οικογένειάς μου
• Σκέψη να μαθαίνω ότι ο/η σύζυγός μου έχει πεθάνει
• Εικόνα να έχει τροχαίο ατύχημα η σύζυγός μου
• Εικόνα ενός φίλου μου να σκοτώνεται σε κάποιο ατύχημα
• Εικόνα της μητέρας μου να πεθαίνει από καρκίνο
• Εικόνα του πατέρα μου να πεθαίνει
• Σκέψη να αυτοκτονεί ο καλύτερός μου φίλος
• Εικόνα του καλύτερού μου φίλος να είναι νεκρός
• Εικόνα του καλύτερού μου φίλου να πέφτει από κάποιο κτίριο και να πεθαίνει
• Εικόνα της κηδείας μου ή της κηδείας κάποιου αγαπημένου μου προσώπου
• Εικόνα των παππούδων μου νεκρών
• Να φαντάζομαι πώς θα είναι αν πεθάνει ο αδερφός μου
• Εικόνα της οικογένειάς μου να βασανίζεται μπροστά μου
• Εικόνα της οικογένειάς μου να σκοτώνεται σε τροχαίο δυστύχημα
• Εικόνα των γονιών μου να πεθαίνουν σε σεισμό
• Εικόνα του γιου μου να βρίσκεται μέσα σε χιονοστιβάδα
• Σκέψη να παθαίνει τροχαίο ατύχημα ο σύντροφός μου
• Σκέψη να νοσηλεύεται ο σύντροφός μου
• Εικόνα της αδερφής μου να βιάζεται
• Σκέψη της αδερφής μου να δολοφονείται από τον σύντροφό της
• Σκέψη ότι η οικογένειά μου θα πεθάνει
• Σκέψη ότι οι φίλοι μου θα πεθάνουν
• Σκέψη να απάγονται τα παιδιά μου
• Εικόνα ενός μωρού να πετιέται στις σκάλες
• Σκέψη ενός αεροπλάνου να συντρίβεται στο οποίο επιβαίνουν φίλοι μου
• Εικόνα της γάτας μου να διαμελίζεται από κάποιο σκύλο
• Εικόνα του σκύλου μου να θανατώνεται ή να πεθαίνει
• Σκέψη ότι αν έπεφτε το αεροπλάνο στο οποίο επιβαίνει κάποιος συγγενής μου, θα μειωνόταν η πιθανότητα να πέσει το αεροπλάνο στο οποίο επιβαίνω εγώ
• Φόβος ότι ο σύζυγος και το παιδί μου θα πάθουν κακό εξαιτίας της έκθεσής τους σε αμίαντο
• Σκέψη ότι κάποιο αγαπημένο μου πρόσωπο θα πεθάνει, επειδή σκέφτηκα τι θα έκανα αν όντως πέθαινε
• Ιδέα ότι το να σκέφτομαι άσχημα πράγματα να συμβαίνουν σε ένα παιδί θα τα προκαλέσει πραγματικά
• Σκέψη ότι κάτι τρομερό θα συμβεί σε κάποιο μέλος της οικογένειάς μου, αν τον/την αγνοήσω

5. Σκέψεις για δική μου σωματική βλάβη ή θάνατο

• Σκέψη να πεθαίνω και να πηγαίνω στην κηδεία μου για να δω ποιος θα παραστεί
• Σκέψη για το πώς ο θάνατός μου θα επηρεάσει τους άλλους γύρω μου
• Σκέψη να με δολοφονούν
• Σκέψη να με βιάζουν
• Εικόνα να με κατασπαράζει ένας καρχαρίας
• Σκέψη να μου μπαίνει στο μάτι μια ομπρέλα
• Εικόνα αντικειμένων να πετιούνται στο μάτι μου
• Σκέψη κάποιος να με ακολουθεί τη νύχτα
• Εικόνα να με χτυπάει ένα αυτοκίνητο
• Σκέψη να παθαίνω τροχαίο ατύχημα
• Σκέψη κάποιου να μου επιτίθεται, καθώς περπατάω μόνος/η
• Σκέψη να μου επιτίθενται τη νύχτα
• Σκέψη μαχαιριών να μου κόβουν τον λαιμό
• Σκέψη να πεθαίνω ξαφνικά
• Σκέψη να παγιδεύομαι σε αμάξι κάτω από το νερό
• Σκέψη το αμάξι να τυλίγεται στις φλόγες, καθώς οδηγώ
• Σκέψη να πνίγομαι από γυαλιά που πέφτουν πάνω μου
• Εικόνα να παραπατάω στην κορυφή της σκάλας και να πέφτω
• Σκέψη να παθαίνω τροχαίο ατύχημα μαζί με τα αδέρφια μου
• Σκέψη να μου επιτίθεται ένας άγνωστος
• Σκέψη το αεροπλάνο στο οποίο επιβαίνω να συντρίβεται
• Σκέψη να με στραγγαλίζουν

6. Σκέψεις για μόλυνση

• Σκέψη να κολλάω μια ασθένεια από τη χρήση δημόσιας πισίνας
• Σκέψη να κολλάω ασθένειες από διάφορα μέρη
• Σκέψη να έχω μια ασθένεια
• Σκέψη να παθαίνω κάποιο κακό από τη χρήση δημόσιας τουαλέτας
• Σκέψη ότι μπορεί να κόλλησα μια ασθένεια επειδή άγγιξα το χαρτί της τουαλέτας
• Σκέψη ότι τα χέρια μου είναι συνεχώς βρώμικα
• Σκέψη να κολλάω μια ασθένεια από την επαφή μου με άρρωστο άτομο
• Σκέψη ότι τα χέρια μου μολύνθηκαν μετά τη χρήση τουαλέτας
• Σκέψη ότι παθαίνω κακό λόγω έκθεσης σε αμίαντο

7.Ιδέες για πρόκληση κοινωνικών προβλημάτων  λόγω παρορμητικών πράξεων

• Ιδέα να προσβάλλω/βρίσω την οικογένεια ή τους φίλους μου
• Παρόρμηση να προσβάλλω έναν φίλο χωρίς προφανή λόγο
• Σκέψη να λέω κάτι αγενές/προσβλητικό
• Σκέψη να είμαι αγενής μπροστά σε άλλους
• Σκέψη να βρίζω την οικογένειά μου
• Εικόνα να ουρλιάζω στους συγγενείς μου
• Παρόρμηση να πληγώσω κάποιον με τα λόγια μου
• Σκέψη να βρίσω/φωνάξω στον ανώτερό μου
• Σκέψη ότι ίσως να διέλυσα τη σχέση μου με έναν φίλο
• Παρόρμηση να καλέσω τον/τη σύντροφό μου και να τον/τη χωρίσω
• Σκέψεις ότι κάνω κάτι ντροπιαστικό σε κοινή θέα κατά λάθος, όπως ότι ξεχνάω να φορέσω μπλούζα
• Παρόρμηση να πω κάτι άσχημο και να καταραστώ κάποιον
• Παρόρμηση να σπρώξω κάποιον μέσα στο πλήθος
• Παρόρμηση να φωνάξω σε κάποιον και να τον βρίσω
• Παρόρμηση να πω απρέπειες σε άλλους
• Παρόρμηση να πω πράγματα που δεν πρέπει
• Παρόρμηση να κάνω κάτι ντροπιαστικό ή απρεπές
• Ιδέα να κατηγορήσω τον συνάδελφό μου για δικά μου λάθη

8.Σκέψεις για την ασφάλεια του σπιτιού και του αυτοκινήτου

• Σκέψη ότι άφησα την πόρτα ξεκλείδωτη
• Σκέψη ότι δεν κλείδωσα το σπίτι σωστά
• Σκέψη ότι γίνεται διάρρηξη στο σπίτι μου, όσο λείπω
• Σκέψη ότι άφησα ανοιχτή μια ηλεκτρική συσκευή και έπιασε φωτιά
• Σκέψη ότι άφησα το σίδερο στην πρίζα
• Σκέψη να αφήνω την ισιωτική μαλλιών στο χαλί και να ξεχνάω να βγάλω την πρίζα
• Σκέψη οι ηλεκτρικές συσκευές να πιάνουν φωτιά, όσο λείπω από το σπίτι
• Σκέψη ότι άφησα τη σόμπα και τον φούρνο της κουζίνας ανοιχτά και προκάλεσα φωτιά
• Σκέψη ότι το σπίτι μου έχει καεί και έχω χάσει τα πάντα
• Σκέψεις ότι κάτι δεν έσβησα σωστά και έπιασε φωτιά
• Σκέψεις ότι άφησα κάτι ανοιχτό ή ξεκλείδωτο
• Σκέψη ότι έχω αφήσει ανοιχτή την ηλεκτρική κουβέρτα
• Σκέψη ότι έχω αφήσει ξεκλείδωτο το αυτοκίνητο
• Σκέψη ότι δεν έχω βάλει το χειρόφρενο σωστά και ότι το αυτοκίνητό μου θα πέσει πάνω σε άλλα αυτοκίνητα, όσο εγώ θα λείπω
• Σκέψη ότι έχασα το κλειδί του αυτοκινήτου μου και ευθύνομαι για την κλοπή του
• Σκέψη ότι ξέχασα να πληρώσω για το πάρκινγκ
• Σκέψη ότι κάποιος θα κάνει διάρρηξη και θα βλάψει εμένα ή την οικογένειά μου
• Σκέψη ότι άφησα ανοιχτά τα φώτα του αυτοκινήτου

9.Σκέψεις για παρέκκλιση από ηθικούς κανόνες (με ή χωρίς πρόθεση)

• Σκέψη να κάνω κάτι κακό
• Σκέψη που είναι αντίθετη από τα ηθικά μου πιστεύω
• Σκέψεις που είναι αντίθετες από τα θρησκευτικά μου πιστεύω
• Σκέψη να μη λογαριάζω  τους άλλους
• Ιδέα ότι δεν είμαι καλός/ή με όλους συνέχεια
• Σκέψη ότι έχω έντονο θυμό προς κάποιον, σχετικά με μια παρελθούσα εμπειρία
• Να ελπίζω για κάποιον να μην επιτύχει κάτι
• Σκέψη ότι είμαι καλύτερος/η από άλλους ανθρώπους
• Σκέψη ότι «γυρνάω την πλάτη μου» σε έναν φίλο

10.Σκέψεις για απώλεια ελέγχου ή συμπεριφορά εκτός χαρακτήρα

• Σκέψη να είμαι πάνω σε κούνια και να μην μπορώ να την ελέγξω νοητικά· η σκέψη ότι η κούνια κινείται κυκλικά αντί να πηγαίνει μπρος-πίσω
• Εικόνα να τραγουδώ στην κηδεία ενός φίλου
• Παρόρμηση να κάνω κάτι που δεν είναι στον χαρακτήρα μου
• Σκέψη ότι θα βγω εκτός ελέγχου
• Σκέψεις να σπάω ένα τραπέζι γεμάτο με γυάλινα αντικείμενα
• Σκέψεις ότι κάνω κάτι «επεισοδιακό», όπως ότι κλέβω μια τράπεζα

11.Αμφιβολίες για τη μνήμη μου

• Σκέψεις ότι έχω ξεχάσει κάτι που χρειάζομαι, ενώ το έχω ήδη ελέγξει
• Σκέψη ότι έχω ξεχάσει κάτι, αμέσως μόλις βγω έξω από το σπίτι
• Σκέψη ότι έχω ξεχάσει τα κλειδιά μου μέσα στο σπίτι
• Σκέψεις ότι έχω ξεχάσει κάτι σημαντικό
• Σκέψη ότι δεν έχω χρήματα για το λεωφορείο, ενώ ξέρω ότι έχω
• Σκέψη ότι δεν έχω χρήματα την στιγμή που πρέπει να πληρώσω για κάτι

12.Παρόρμηση για φυγή

• Παρόρμηση να συνεχίσω απλώς να οδηγώ και να μην πω σε κανέναν τίποτα
• Παρόρμηση να μαζέψω τα πράγματά μου, να φύγω στο εξωτερικό και να κόψω κάθε δεσμό με όλους
• Εικόνα να το σκάω από το σπίτι
• Παρόρμηση να τα παρατήσω όλα και να ακολουθήσω μια εντελώς διαφορετική ζωή

13.Γενικές αρνητικές σκέψεις και σκέψεις σχετικά με αποτυχία

• Σκέψη ότι ο πατέρας μου χάνει τα πάντα για τα οποία έχει δουλέψει
• Σκέψεις ότι είμαι μόνος/η, χωρίς κανέναν στον κόσμο
• Σκέψη ότι θα τα αφήσω όλα για την τελευταία στιγμή και θα χάσω τη χρονιά μου στο πανεπιστήμιο
• Σκέψη μιας ντροπιαστικής κατάστασης, εξευτελισμού, ή αποτυχίας στο παρελθόν
• Σκέψη ενός στενάχωρου περιστατικού
• Σκέψη ότι απογοητεύω τους φίλους μου
• Σκέψη ότι μου πέφτουν τα μαλλιά μου
• Σκέψη ότι θα γίνω ένα ανάξιο άτομο
• Σκέψη ότι θα γίνω άστεγος/η ή θα μείνω χωρίς σπίτι

14.Σκέψεις με σεξουαλικό περιεχόμενο

• Σκέψεις για βίαιες σεξουαλικές συμπεριφορές
• Σκέψεις για σεξουαλική έλξη προς γνωστές ή άγνωστες γυναίκες
• Σκέψη για «μη φυσιολογικές» σεξουαλικές πράξεις
• Παρόρμηση να επιτεθώ σεξουαλικά σε μια γυναίκα, γνωστή ή άγνωστη
• Παρόρμηση να προβώ σε σεξουαλικές πράξεις που προκαλούν πόνο στον σύντροφό μου
• Εικόνα που περιλαμβάνει σεξ με ακατάλληλους συντρόφους
• Εικόνα πέους
• Εικόνα που περιλαμβάνει σεξ με άσχημους ανθρώπους στο λεωφορείο
• Ανεπιθύμητη σεξουαλική παρόρμηση ή εικόνα
• Σκέψη ότι κάνω σεξ με την ετεροθαλή αδερφή μου
• Εικόνα ότι κάνω σεξ με τον/τη δάσκαλο/α μου
• Εικόνα να απατώ τον/τη σύντροφό μου
• Σκέψη ότι κάνω σεξ με κάποιον που δεν μου αρέσει
• Εικόνα να κάνω σεξ με φίλο/η μου του αντίθετου φύλου

15.Σκέψεις για συμμετρία, ακρίβεια ή ορθότητα

• Σκέψη ότι τα αντικείμενα δεν είναι τέλεια τακτοποιημένα

[1] Ο Κατάλογος των Ανεπιθύμητων Παρεισφρητικών Σκέψεων περιλαμβάνεται στο βιβλίο: Wilhelm, S. & Steketee, G. (2006). Cognitive Therapy for OCD: A Guide for Professionals. New Harbinger Publications. Μεταφράστηκε και αποδόθηκε στην ελληνική γλώσσα από την Ειρήνη Τσαλαφούτα με την επιστημονική επιμέλεια της Γκόλφως Λιαμάκη.

Για εμένα η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ) ήταν μία άγνωστη διαταραχή μέχρι την ηλικία των 20 ετών, στο δεύτερο έτος των σπουδών μου. Τότε ήταν και η στιγμή που μου χτύπησε την πόρτα. Ξεκίνησε με μία παράλογη ανησυχία, ότι μπορεί να έχω κολλήσει AIDS μέσα στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ή πατώντας κάτι στο δρόμο, όπως κάποια βελόνα σύριγγας. Γρήγορα όμως η ανησυχία αυτή σταμάτησε να με απασχολεί, αφού μάλιστα είχα πάρει την επιβεβαίωση που χρειαζόμουν, διαβάζοντας πώς μεταδίδεται το AIDS. Ή… για να είμαι πιο σωστή, είχε ήδη πάρει μια νέα μορφή.

Μια μέρα καθώς βρισκόμουν στο μετρό μία νέα σκέψη (δεν γνώριζα ακόμα τότε ότι η σωστή ονομασία ήταν «ιδεοληψία») ήρθε για να μου προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη αναστάτωση. Η σκέψη αυτή ήταν να πάθει κάτι κακό μία κοπέλα που είδα στο βαγόνι. Αγχώθηκα με την σκέψη, κυρίως γιατί έμοιαζε σαν να είναι κάτι που επιθυμώ να συμβεί. Σταδιακά, η σκέψη αυτή επεκτάθηκε και ένιωθα σαν να εύχομαι να πάθουν κάτι κακό οι δικοί μου άνθρωποι, οι άνθρωποι του περιβάλλοντος μου και όποιος άνθρωπος βρισκόταν στο δρόμο μου, ακόμα και άνθρωποι που έβλεπα στην τηλεόραση. Κάπου εκεί άρχισα να αναζητώ στο διαδίκτυο τι είναι όλο αυτό, αν είμαι κακός άνθρωπος και αν όλα αυτά μπορούν να συμβούν μόνο και μόνο επειδή «τα εύχομαι». Παράλληλα, βέβαια, άρχισαν και οι καταναγκασμοί (κυρίως το πλύσιμο των χεριών), που λειτουργούσαν για εμένα ως «πράξεις ακύρωσης» των ανεπιθύμητων ευχών-σκέψεων, οι οποίες πλέον είχαν γίνει ασταμάτητες και χτυπούσαν ανελέητα. Ένιωθα ότι χάνω τον εαυτό μου, ένιωθα τύψεις για τα πάντα και ένιωθα υπεύθυνη για ό,τι δυσάρεστο άκουγα.

Ευτυχώς, τα συμπτώματα αυτά είναι κλασικά συμπτώματα ΙΔΨ, οπότε η αναζήτηση στο διαδίκτυο μού εμφάνισε την νέα αυτή για εμένα διαταραχή, που είχε έρθει ξαφνικά στη ζωή μου. Πήρα άμεσα τηλέφωνο μία ψυχολόγο και της είπα ότι θέλω να την επισκεφτώ, γιατί νομίζω ότι έχω ΙΔΨ. Δυστυχώς, βέβαια, δεν ήταν εξειδικευμένη στη θεραπεία της διαταραχής, οπότε και τα αποτελέσματα της θεραπείας δεν κράτησαν για πολύ. Σιγά σιγά, πήρε κι άλλες μορφές.                     

Η οδήγηση για εμένα ήταν το επόμενο κομμάτι της ζωής μου που έμελλε να γίνει εφιάλτης. Κάθε λακκούβα στο δρόμο, κάθε ήχος ή κάποιο σημάδι στο αυτοκίνητο ήταν για εμένα αρκετά για να θεωρήσω ότι έχω χτυπήσει κάποιον άθελά μου. Ξεκίνησα, λοιπόν, τους επανελέγχους, γυρνούσα στους δρόμους απ’ όπου είχα περάσει, έψαχνα στο διαδίκτυο για τροχαία ατυχήματα, μέχρι και στο ακραίο σημείο που ήθελα να τηλεφωνήσω στην τροχαία έφτασα. Ένιωθα ότι πια δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Είχα μοιραστεί όσα μου συνέβαιναν με τους δικούς μου ανθρώπους, αλλά κανείς δεν μπορούσε να με «σώσει» από τον εφιάλτη που ζούσα. Ευτυχώς, τότε, ξεκίνησα τη θεραπεία μου με την ψυχολόγο μου, που με βοήθησε να αντιμετωπίσω τη διαταραχή.

Η θεραπεία, βέβαια, δεν ήταν κάτι εύκολο. Έπρεπε να εκτεθώ σε όλες τις καταστάσεις που μου προκαλούσαν ιδεοληψίες, μειώνοντας τους καταναγκασμούς. Και οι ιδεοληψίες ακόμη δεν σταματούσαν, αλλά επεκτείνονταν, έπαιρναν νέες μορφές, κάνοντάς με να πιστεύω ότι είμαι επικίνδυνη να βλάψω κάποιον άνθρωπο είτε άθελά μου είτε σκόπιμα. Η σταδιακή, όμως, έκθεση και τα μικρά βήματα για αποφυγή των καταναγκασμών σταδιακά μου έδιναν το κουράγιο να προσπαθώ, ξέροντας ότι δεν έχω άλλη επιλογή, αφού η ΙΔΨ ήταν ικανή να με απομακρύνει από όσα αγαπώ, τους δικούς μου ανθρώπους, το επάγγελμά μου, την καθημερινότητά μου αλλά ήμουν αποφασισμένη να μην την αφήσω.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας και ενώ ένιωθα ότι ζω σε μία μόνιμη κατάσταση κινδύνου, μου χτύπησε την πόρτα ο αληθινός κίνδυνος. Είδα τα αγαπημένα μου πρόσωπα στα κρεβάτια νοσοκομείων και άρχισα να συνειδητοποιώ ποιος είναι ο αληθινός κίνδυνος. Μέχρι εκείνη τη στιγμή φοβόμουν μέχρι και να περπατήσω στο δρόμο, με την ιδεοληψία ότι θα χτυπήσω ακόμα και πεζή κάποιον άνθρωπο, ή να μπω στο μετρό, με την ιδεοληψία ότι θα σπρώξω κάποιον στις ράγες. Τότε όμως δεν είχα το περιθώριο να δώσω αξία στις ιδεοληψίες αυτές, αφού ο μεγαλύτερος φόβος μου, ότι θα πάθουν κάτι κακό οι δικοί μου άνθρωποι ήταν ήδη εδώ και εγώ έπρεπε να είμαι δίπλα τους μέχρι να βγούμε από τον πραγματικό κίνδυνο, που σίγουρα δεν αντιμετωπίζεται με καταναγκασμούς.

Τώρα πια που έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια που βρίσκομαι σε θεραπεία και μετά από το «ταρακούνημα» των νοσοκομείων, νιώθω ότι η ΙΔΨ ήρθε για να μου μάθει πώς πρέπει να ζούμε τη ζωή μας. Εκεί που ένιωθα ότι είμαι πολύ άτυχη γι’ αυτό που μου συμβαίνει, τώρα νιώθω πολύ τυχερή που μπόρεσα να αντιμετωπίσω μια τόσο δύσκολη πρόκληση και πια να μπορώ να ξεπερνάω τις περισσότερες ιδεοληψίες, χωρίς καταναγκασμούς και άγχος. Έχω βγει από τον εφιάλτη που ήταν για εμένα η ΙΔΨ και νιώθω ότι είναι πλέον μία διαχειρίσιμη κατάσταση, που θέλει δύναμη για να ξεπεραστεί, αλλά δίνει και δύναμη όταν αρχίζεις να βλέπεις τα αποτελέσματα της σωστής θεραπείας.

Δεν ξέρω, λοιπόν, αν η ΙΔΨ ήρθε για να αλλάξει τη ζωή μου προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο. Η δύσκολη περίοδος που πέρασα σίγουρα δεν είναι κάτι που θα ξεχάσω, όμως τώρα που βλέπω ότι μπορώ να κάνω όλα όσα με ευχαριστούν, ότι έχω δίπλα μου τους ανθρώπους που αγαπάω, ότι οδηγάω, ενώ έτρεμα μόνο στη σκέψη να μπω στο αυτοκίνητο, νιώθω αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλά. Και αν έμαθα κάτι από όλο αυτό το δύσκολο ταξίδι, είναι ότι η ζωή μας είναι απρόβλεπτη, αλλά χρειάζεται η προσωπική θέληση, ώστε να μπορείς να αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες. 

Και τελικά πόσα προληπτικά μέτρα να πάρεις, για να αποφύγεις τον ψεύτικο κίνδυνο των ιδεοληψιών αλλά και τους αληθινούς κινδύνους της ζωής; Αυτό, λοιπόν, που κρατάω από την περιπέτειά μου με την ΙΔΨ είναι ότι έμαθα να χαίρομαι την κάθε μέρα, γιατί τίποτα δεν είναι δεδομένο. Η ΙΔΨ ήρθε για να με κάνει να νιώσω ότι χάνω τον εαυτό μου, ότι χάνω τα πάντα, αλλά τελικά μου έμαθε να εκτιμώ στο έπακρο όσα έχω και να μην τα παρατάω ποτέ, ακόμα και αν ο αντίπαλος έχει τερατώδη μορφή και «υπερφυσικές δυνάμεις», όπως η ΙΔΨ. Για όλα αυτά, λοιπόν, μπορώ να πω ότι η ΙΔΨ ήρθε για να αλλάξει τη ζωή μου προς το καλύτερο. Αφού μου έμαθε πώς να ζω!

Ε.Β.