Tag Archive for: ψυχοθεραπεία ocd

Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή επηρεάζει όλη την οικογένεια, όχι μόνο τους πάσχοντες

Γράφει η Σώτια Κατάρα, σπουδάστρια Ψυχολογίας με προσωπική εμπειρία ΙΨΔ

Όταν μιλάμε για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) στα παιδιά και τους εφήβους ορθώς επικεντρωνόμαστε στα ίδια τα  άτομα που βιώνουν τις συνέπειες αυτής της ύπουλης διαταραχής. Όμως, ας μην ξεχνάμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν μαζί με αυτά τα παιδιά όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τους: οι γονείς  ή οι φροντιστές τους αλλά και τα αδέρφια τους. 

Όταν τα παιδιά είναι σε μικρή ηλικία δυσκολεύονται υπερβολικά όχι μόνο να κατανοήσουν τι είναι αυτό που τους συμβαίνει αλλά τις περισσότερες φορές δεν έχουν τα μέσα για να το εκφράσουν στους οικείους τους. Αισθάνονται ένα ‘περίεργο κάτι’ που τα παιδεύει και τα ταλαιπωρεί, ‘ένα κάτι’ που μπορεί να πάρει πάρα πολλές μορφές και που συνεχώς μεταβάλλεται κάνοντας τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα: «Μου έρχεται να πατώ 3 φορές στα πλακάκια του σχολείου, να σβήνω-γράφω τα ίδια γράμματα πολλές φορές γιατί δεν μοιάζουν σωστά, με ενοχλεί η κόκκινη κλωστή στο παντελόνι μου, μπορεί να πάθω κάτι κακό εξαιτίας της, μου έρχεται να τραβώ την κοιλιά μου 4 φορές γιατί έτσι νιώθω καλά, να ρωτάω συνέχεια κάτι την μαμά, να διαβάζω όλες τις επιγραφές στον δρόμο και αν δεν προλάβω αγχώνομαι, φοβάμαι μήπως μου έρθει να κάνω εμετό». Και ο κατάλογος δεν σταματά…

Στην εφηβεία τα πράγματα γίνονται συνήθως πιο περίπλοκα αφού οι ιδεοληψίες των εφήβων συνηθίζεται να έχουν θεματολογία που θεωρείται ταμπού: «‘Κι αν είμαι gay, κι αν μου έρθει να βρίσω μέσα στην τάξη, κι αν χάσω τον έλεγχό μου και μου έρθει να πάρω ναρκωτικά και δεν μπορώ να σταματήσω».

Όποια μορφή ιδεοληψιών και αν βιώνει το παιδί ή ο έφηβος, οι δυσκολίες και οι συνέπειες είναι οι ίδιες. Φόβος, απελπισία, ενοχή,  αίσθημα υπερβολικής ευθύνης ότι εξαιτίας του μπορεί να προκληθεί βλάβη σε εκείνο ή τους αγαπημένους του. Όλα αυτά οδηγούν συχνά σε ακραίες συμπεριφορές που μπορεί να εκδηλωθούν με εξάρσεις θυμού, θλίψη, αίσθημα ανημποριάς ή απόσυρση από τις καθημερινές δραστηριότητες. Και η κατάσταση μέσα στο σπίτι συχνά εξελίσσεται σε μια αέναη προσπάθεια για το περιβάλλον του πάσχοντα που δεν οδηγεί πουθενά. Οι γονείς νιώθουν ανεπαρκείς και ανήμποροι να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, νιώθουν από την μια στενοχώρια για τη ταλαιπωρία που βιώνουν τα παιδιά τους αλλά και αποκαμωμένοι από τους διάφορους καταναγκασμούς που εξελίσσονται μπροστά τους. Τους εκνευρίζει που ακούν την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά και ταυτόχρονα νιώθουν ενοχές που εκνευρίζονται. Συχνά αναρωτιούνται: «Γιατί σε εμάς ή πού πήγε το παιδί που ήξερα μέχρι εχθές» και προσπαθούν να βρουν λύση σε έναν γρίφο για δυνατούς λύτες. Καθημερινά στο μυαλό τους γυρίζει ο ίδιος μονόλογος: «Να της ανοίξω σήμερα για δέκατη φορά τη βρύση που αρνείται να ακουμπήσει για να φύγουμε πιο γρήγορα; Έχει αργήσει πάλι στο σχολείο και εγώ στη δουλεία μου. Όμως μας έχουν πει ότι δε θα πρέπει να συμμετέχουμε στους καταναγκασμούς της διότι αυτό διαιωνίζει τα συμπτώματα της διαταραχής. Αν όμως δεν κάνω αυτό που θέλει, θα μας ακούσει όλη η πολυκατοικία από τις φωνές και την υστερία. Και το άλλο παιδί; Τι γίνεται με το άλλο παιδί που νιώθει παρατημένο, κλείνεται στο δωμάτιο του για να μην ακούει τη φασαρία, που δεν μπορεί να πάει στο λούνα παρκ ή στον κινηματογράφο με την οικογένειά του επειδή η αδερφή του φοβάται μην αρρωστήσει αν καθίσει σε κάθισμα εκτός σπιτιού. Πόσο καιρό ακόμη θα είναι στον αυτόματο; Σώθηκαν οι αντοχές μας».

Τέτοιες σκηνές είναι συνήθεις στις οικογένειες που κάποιο από τα παιδιά τους πάσχει από ΙΨΔ. Δεν σημαίνει όμως ότι τα πράγματα είναι πάντα έτσι. Τα πράγματα μπορεί να είναι αρκετά διαχειρίσιμα σε περιπτώσεις πιο ήπιες ή πιο βουβές. Αυτό το τελευταίο πρέπει να το προσέχουμε. Η βουβαμάρα στην ΙΨΔ κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα. Το παιδί κλείνεται στο εαυτό του και υποφέρει σιωπηλά. Αλλά ένα παιδί με ΙΨΔ για να απαλλαγεί από τη διαταραχή χρειάζεται την οικογένειά του στο πλευρό του, να αντέχει και να το αντέχει, να το αγαπά, να του συμπαραστέκεται, να πέφτει αλλά να ξανασηκώνεται.

Μακάρι να υπήρχε μία συνταγή για το πώς να γίνει σωστά αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει. Δεν λέμε ψέματα μεταξύ μας.  Αλλά να μερικές αλήθειες, δοκιμασμένες και όχι ωραιοποιημένες:

Γονείς και αδέρφια παιδιών με ΙΨΔ:

  • Έχετε δίκιο, είναι πολύ δύσκολο αυτό που βιώνετε.
  • Θα χάσετε την υπομονή σας πολλές φορές.
  • Θα βρείτε πάλι τη δύναμη σας άλλες τόσες.
  • Μην νιώθετε ενοχή για τον θυμό και τον εκνευρισμό σας. Είναι φυσιολογικά.
  • Δεν μπορείτε να τα καταφέρετε μόνοι. Απευθυνθείτε σε κάποιον θεραπευτή που θα βοηθήσει τον άνθρωπό σας.
  • Χρειάζεστε ίσως και εσείς υποστήριξη από κάποιον ειδικό.
  • Μην αρνείστε την φαρμακευτική αγωγή αν σας την συστήσουν οι γιατροί.
  • Μην ντρέπεστε για το παιδί σας. Εκτός από ΙΨΔ είναι πολλά περισσότερα πράγματα.
  • Συνήθως στο τέλος μια σωστής θεραπείας η ΙΨΔ ξεπερνιέται.

Αυτό το τελευταίο να βάλετε ως προορισμό στο GPS αυτής της κακοτράχαλης διαδρομής. Ω, ναι, μπορεί να ξεπεραστεί. Κι αυτό αλήθεια είναι!

/0 Comments

Πώς βιώνω τη θεραπεία μου για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Μια προσωπική εμπειρία για τα δικά μου βήματα προς την ελευθερία

 

 
 
 
 
 
 
 
 
/0 Comments

Η ιστορία της Τίνας: Μια προσωπική μαρτυρία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Όταν ήμουν νεότερη λάτρευα τον αθλητισμό. Έπαιζα βόλεϊ από τα οχτώ μου· ένιωθα πως με βοηθούσε  να ελέγχω το διαρκώς απασχολημένο κεφάλι μου και μου επέτρεπε να αφοσιωθώ σε ένα μονάχα πράγμα.

Αναγκάστηκα να σταματήσω στα 17, όταν τραυματίστηκα σοβαρά. Αισθάνθηκα πως έχασα κάτι πολύ σημαντικό από την ζωή μου· αυτό που με βοηθούσε να ανταπεξέλθω ως εκείνη τη στιγμή και μου έδινε την αίσθηση του εαυτού μου.

Από πολύ μικρή θυμάμαι διάφορες παρεισφρητικές σκέψεις να πετάγονται στο μυαλό μου, με εμένα να μην τους δίνω και τόση σημασία. Αφού σταμάτησα το βόλεϊ, η ψυχική μου υγεία πήρε την κάτω βόλτα. Ήταν λες και οι σκέψεις έπαιρναν τα ηνία και τα πράγματα γινόντουσαν ανεξέλεγκτα. Είχα αμφιβολίες για την τότε σχέση μου οι οποίες επέμεναν, και άρχισα να αντιμετωπίζω παρεισφρητικές, ανεπιθύμητες σκέψεις περί αυτοκαταστροφής.

Το 2012 μετακόμισα στη Σκωτία με τον τωρινό μου σύντροφο (κατάγομαι από την Ελλάδα), και μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, τα πράγματα έγιναν τόσο άσχημα που κατέρρευσα ψυχολογικά και ανέπτυξα αυτοκτονικό ιδεασμό.

Επειδή φοβόμουν τις αυτοκτονικές μου σκέψεις, αναζήτησα τη βοήθεια ενός ειδικού. Οι λίστες αναμονής για να δεις έναν ψυχολόγο του δημοσίου ήταν τεράστιες, οπότε πήρα δάνειο και έψαξα για ιδιωτική θεραπεία σε κλινικό ψυχολόγο.

Όταν διαγνώστηκα με κατάθλιψη και Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, ξαφνιάστηκα. Δεν καταλάβαινα τι ακριβώς είναι το OCD τότε. Σκεφτόμουν: «Μα εγώ δεν πλένω τα χέρια μου εκατό φορές τη μέρα!», καθώς το OCD είναι μια τόσο παρεξηγημένη διαταραχή. Εγώ, βασικά, έχω τις ιδεοληψίες, αλλά όχι απαραίτητα και τους καταναγκασμούς, για αυτό και το μυαλό μου ήταν τόσο… απασχολημένο.

Ο γιατρός μου μού συνταγογράφησε φαρμακευτική αγωγή, την οποία αγχωνόμουν πολύ να ξεκινήσω, καθώς στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα τεράστιο στίγμα σχετικά με τα ψυχοφάρμακα. Το OCD μού προκάλεσε κατάθλιψη και αντιμετώπιζα τρομερό άγχος και πραγματικές αυτοκτονικές σκέψεις. Συνειδητοποίησα ότι ήθελα απλώς να αποδράσω από τις σκέψεις στο κεφάλι μου. Το να ξεκινήσω την αγωγή μού φάνταζε ο μόνος τρόπος για να γίνω καλύτερα, οπότε το έκανα.

Στην αρχή, η φαρμακευτική αγωγή δεν έπιανε, οπότε κατευθύνθηκα σε ψυχίατρο. Ήμουν πολύ αγχωμένη, μιας και δεν ήμουν σίγουρη για το τί επρόκειτο να συμβεί. Παρ’ όλα αυτά, κατέληξε να είναι μια φιλική και ζεστή συζήτηση, με ένα σωρό ερωτήσεις. Έφυγα καθησυχασμένη και με μια νέα συνταγή.

Τα πράγματα καλυτέρεψαν σταδιακά από τότε. Επέστρεψα στο γυμναστήριο, ξεκίνησα CBT (Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία) και θεραπεία έκθεσης (Έκθεση με Παρεμπόδιση Αντίδρασης), η οποία βοήθησε πραγματικά πολύ, φυσικά μαζί με τη σωστή φαρμακευτική αγωγή.

Το OCD μου δεν φεύγει ποτέ. Ήταν εκεί απ’ όταν ήμουν μικρό παιδί και είναι ακόμα εδώ, τώρα στα τριάντα μου. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι είμαι πολύ καλύτερη στο να το ελέγχω και να ζω την ζωή μου.

Το 2018 υιοθέτησα τη γλυκιά μου γατούλα, την Ίζι, και με βοήθησε πάρα πολύ. Ο σύντροφός μου και η μαμά ήταν πάντα δίπλα μου, σε κάθε βήμα μου, και είμαι πραγματικά ευγνώμων.

Πιο πολύ, όμως, είμαι περήφανη για τον εαυτό μου, που αναζήτησα βοήθεια όταν έπαψα να αντέχω, αλλά και που μοιράστηκα την ιστορία μου. Δεν ντρέπομαι καθόλου να πω ότι ναι, ζορίστηκα. Όλοι έχουμε τους δαίμονές μας… αλλά, δεν είμαστε ποτέ μόνοι.

Μετάφραση από το πρωτότυπο κείμενο από τον Νίκο Κατέχη.

/0 Comments

Το δικό μου άλμα πίστης κόντρα στο ένστικτο: Μια προσωπική μαρτυρία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Γράφει η Σώτια Κ., σπουδάστρια Ψυχολογίας

Επιμελείται επιστημονικά η Γκόλφω Λιαμάκη

Ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έλεγα σε κάποιον που μόλις διαγνώστηκε με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ), πέρα από την αυθόρμητη πρώτη μου αντίδρασή που θα ήταν: «Σε καταλαβαίνω και ξέρω ότι είναι δύσκολο και πολύ, πολύ αγχωτικό»!

Σε αυτό το προσωπικό μου ταξίδι με την ΙΨΔ, αυτό που εμένα με δυσκολεύει περισσότερο είναι ο μεγάλος φόβος που νιώθω όταν καλούμαι για το καλό της θεραπείας μου να εναντιωθώ στο ένστικτό μου, που μου λέει (λανθασμένα λόγω της ΙΨΔ) ότι βρίσκομαι σε κίνδυνο και ότι πρέπει να αποφύγω μια κατάσταση. Όλοι όσοι είμαστε σε θεραπεία για την ΙΨΔ, γνωρίζουμε ότι η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της διαταραχής είναι η ΕμΠΑ (Έκθεση με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης). Στη θεωρία αυτό ίσως να ακούγεται απλό σε κάποιους. Αλλά για εμένα που πάσχω από τη διαταραχή αυτή, πόσο εύκολο είναι να παρεμποδίσω και να αντισταθώ στους καταναγκασμούς που μου προσφέρουν το αίσθημα ασφάλειας και θα με ανακουφίσουν, έστω και προσωρινά, από τον φόβο ότι θα προκαλέσω κάποιο ανεπανόρθωτο κακό που εκείνη τη στιγμή (λανθασμένα) νιώθω και πιστεύω;  Η Παρεμπόδιση των Καταναγκασμών είναι μια διαδικασία εξαιρετικά στρεσογόνος, διότι απαιτεί από εμάς να κάνουμε ένα «άλμα πίστης» και να πάμε κόντρα στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Ιδιαίτερα δε για όσους βρίσκονται στα πρώτα στάδια της θεραπείας η διαδικασία αυτή είναι ακόμη πιο στρεσογόνος.

Θα αναφερθώ στη δική μου προσωπική εμπειρία. Από πολύ μικρή ηλικία ταλαιπωρούμαι από έναν τύπο ΙΨΔ που επικεντρώνεται σε ιδεοληψίες σχετικές με ασθένειες και κυρίως με τον καρκίνο (αν ταλαιπωρείσαι κι εσύ από τον ίδιο φόβο θα καταλαβαίνεις ότι και τώρα που έγραψα τη λέξη «καρκίνος» έχω αγχωθεί – αλλά συνεχίζω να γράφω). Φοβάμαι, δηλαδή, ότι ακόμα και εάν αναφέρω ή γράψω σε ένα χαρτί τη λέξη καρκίνος ή λευχαιμία θα προκαλέσω κάποιο κακό σε εμένα ή σε κάποιον αγαπημένο μου. Μέχρι πρόσφατα μού ήταν εντελώς αδιανόητο να γράψω, να διαβάσω ή ακόμη να προφέρω αυτές τις λέξεις ή συναφείς τους.

Όταν έφτασα στο στάδιο της θεραπείας που έπρεπε να αντιμετωπίσω και αυτή την ιδεοληψία, γράφοντας και λέγοντας ξανά και ξανά τις λέξεις καρκίνος, λευχαιμία και άλλες παρεμφερείς λέξεις, αρχικά ένιωσα  ότι πάω κόντρα στο πιο βαθύ μου ένστικτο  αυτοσυντήρησης  που μου έλεγε: «Κίνδυνος, κίνδυνος!! Με αυτό που κάνεις θα ευθύνεσαι ΕΣΥ για το κακό που θα προκαλέσεις σε εσένα και τους γύρω σου»!. Και εγώ, παρόλα αυτά, έπρεπε να πάω κόντρα σε αυτό και τρέμοντας από φόβο να συνεχίσω να γεμίζω λευκά χαρτιά με τη λέξη καρκίνος, καρκίνος, καρκίνος… Δεν είχα τίποτα για να με βοηθήσει εκείνες τις δύσκολες στιγμές, παρά μόνο λίγη, τόση δα, πίστη ότι ίσως έτσι καταφέρω να νικήσω τη διαταραχή. Σε αυτό το δύσκολο και κακοτράχαλο μονοπάτι με βοήθησε η θεραπεύτρια μου, το διαβήκαμε και συνεχίζουμε να το περπατάμε μαζί για να γίνει -εύχομαι κάποια στιγμή- η τόση δα πίστη, πιο μεγάλη και πιο στέρεη και στο τέλος να υπερισχύσει του φόβου μου. Γιατί ο φόβος θα ηττηθεί από την πίστη και την εμπιστοσύνη που θα νιώσω μέσα μου!

Έχω φτάσει ακόμα εκεί; Όχι ακόμη. Αλλά γίνεται λίγο πιο εύκολο κάθε φορά που τολμώ να εκτεθώ στους φόβους μου και να πάω κόντρα στο ένστικτό μου; Ναι, ναι, ναι! Διάβασα πρόσφατα για το Άλμα της Πίστης κόντρα στο ένστικτο. Δεν θα μπορούσα να δανειστώ καλύτερο τίτλο για αυτό που προσπαθώ να ΜΕ πείσω να κάνω σε κάθε ιδεοληψία μου. Το άλμα θέλει θάρρος και δύναμη. Αλλά όταν τα καταφέρω, θα έχω περάσει απέναντι, εκεί που εγώ θέλω να βρίσκομαι, μακριά από τη διαταραχή! Καλή δύναμη και σε εσένα! Εύχομαι να βρεις το θάρρος να το κάνεις και εσύ!

 

 

/0 Comments

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και Θρησκεία

Γράφει η Γκόλφω Λιαμάκη

Ορισμένες θρησκείες, όπως ο Χριστιανισμός, ο οποίος δίνει μεγάλη σημασία στην ατομική ηθική και στην αληθινή πίστη, δίνουν περισσότερη έμφαση στη σημασία των σκέψεων από ό,τι άλλες. Στον Χριστιανισμό, δηλαδή, η σχέση του πιστού με τον Θεό και η σωτηρία της ψυχής του έχει να κάνει περισσότερο με την πίστη του παρά με τις πράξεις του. Άλλες θρησκείες, όπως ο Ιουδαϊσμός, ο Ινδουισμός και το Ισλάμ, τονίζουν περισσότερο την πιστή τήρηση των θρησκευτικών παραδόσεων και των εθίμων συγκριτικά με την αληθινή πίστη. Στον Χριστιανισμό, όπου δίνεται μεγάλη έμφαση στη σημασία των σκέψεων και στην αληθινή πίστη, είναι αναμενόμενο να παρατηρούμε στους πάσχοντες με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Σχετιζόμενη με την Ηθική και τη Θρησκεία (ΗΘ-ΙΨΔ)[1] -μία συχνή αλλά σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό μορφή της διαταραχής- ιδεοληπτικές αμφιβολίες που εστιάζονται στην πίστη τους, στη σχέση τους με τον Θεό, και στο κατά πόσο οι σκέψεις τους είναι αμαρτωλές ή όχι. Σε ορισμένες άλλες θρησκείες, οι πάσχοντες με ΗΘ-ΙΨΔ είναι πιθανότερο να εστιάζουν στο κατά πόσο τηρούν πιστά ή όχι τους κανόνες και τις παραδόσεις που ορίζει η θρησκεία τους.

Αναπτύσσουν ωστόσο όλοι οι θρησκευόμενοι άνθρωποι ΗΘ-ΙΨΔ; Προφανώς όχι. Ενώ οι περισσότεροι υγιώς θρησκευόμενοι άνθρωποι στηρίζονται στην εμπιστοσύνη που νιώθουν μέσα τους για την πίστη τους, οι πάσχοντες με ΗΘ-ΙΨΔ αδυνατούν να εμπιστευθούν την πίστη τους αλλά χρειάζονται εγγυήσεις και αποδείξεις για αυτήν και για το κατά πόσο οι σκέψεις τους είναι ή δεν είναι ανήθικες. Έτσι, στους πάσχοντες με ΗΘ-ΙΨΔ, οι ανεπιθύμητες αλλά φυσιολογικές παρεισφρητικές  σκέψεις που όλοι οι άνθρωποι έχουμε, παρερμηνεύονται ως αμαρτωλές ή ανήθικες, με συνέπεια να βιώνουν έντονες ιδεοληπτικές αμφιβολίες, όπως:

  • Μήπως έκανα κάποια αμαρτία κατά λάθος;
  • Πιστεύω αληθινά στον Θεό;
  • Πώς μπορώ να είμαι σίγουρη ότι δεν λατρεύω τον Σατανά;
  • Θα πάω στον Παράδεισο όταν πεθάνω;
  • Έχω προσευχηθεί αληθινά;
  • Μήπως είμαι πολύ αλαζόνας;
  • Ακολουθώ πιστά τους χριστιανικούς κανόνες και τα έθιμα;
  • Μήπως προσεύχομαι στον Σατανά;

Για ποιο λόγο όμως οι πάσχοντες  με ΗΘ-ΙΨΔ δίνουν υπερβολική σημασία στις φυσιολογικές παρεισφρητικές σκέψεις; Δεν γνωρίζουμε ακόμη για ποιο λόγο ακριβώς συμβαίνει αυτό. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι γενικά τα άτομα με ΙΨΔ έχουν κάποιες λανθασμένες πεποιθήσεις σχετικά με τη σημασία των σκέψεων. Μία τέτοια λανθασμένη πεποίθηση είναι ότι η σκέψη ισούται ηθικά με την πράξη. Παρόλο που θεωρείται ότι για αυτές τις λανθασμένες πεποιθήσεις ευθύνονται πολλοί παράγοντες, ορισμένες θρησκείες, όπως ο Χριστιανισμός,  είναι πιθανόν ότι ενισχύουν τέτοιες πεποιθήσεις καθώς επιβάλουν στους πιστούς, μέσω σημαντικών προσώπων εξουσίας (π.χ., ιερείς), συγκεκριμένα ηθικά στάνταρ για τη σκέψη και τη συμπεριφορά, προκειμένου να αποφύγουν την αμαρτία και την θεϊκή τιμωρία. Υπάρχουν επίσης εδάφια στην Παλαιά Διαθήκη, τα οποία στηρίζουν την πεποίθηση ότι η σκέψη ισούται ηθικά με την πράξη και ότι θα πρέπει κανείς να ελέγχει τις σκέψεις του για να αποφύγει την αμαρτία και τη θεία τιμωρία (π.χ., «Όποιος είναι θυμωμένος με τον αδελφό του ή την αδελφή του είναι ένοχος για φόνο», «Όποιος κοιτάξει μια γυναίκα με λαγνεία έχει ήδη διαπράξει μοιχεία στην ψυχή του»). Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι για την ΗΘ-ΙΨΔ  δεν ευθύνεται προφανώς ο Χριστιανισμός, όπως δεν ευθύνονται τα μικρόβια για τη μικροβιοφοβία, αλλά ο τρόπος που ο πάσχων με ΙΨΔ αντιλαμβάνεται, ερμηνεύει και αντιδρά στην εμπειρία του. Φαίνεται όμως ότι η υπερβολική προσκόλληση σε ορισμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις και πιστεύω μπορεί να καθιστά το άτομο πιο ευάλωτο να αναπτύξει λανθασμένες πεποιθήσεις που οδηγούν σε παρερμηνεία των φυσιολογικών παρεισφρητικών σκέψεων όπως συμβαίνει στην ΗΘ-ΙΨΔ. Όταν οι σκέψεις παρερμηνεύονται ως σημαντικές και πιθανώς αμαρτωλές, είναι επόμενο να θεωρούνται απειλητικές και να έρχονται στο προσκήνιο της προσοχής του πάσχοντα. Οι σκέψεις του (και η πιθανότητα της τιμωρίας του από τον Θεό) γίνονται το επίκεντρο της προσοχής του, οι «αμαρτωλές» σκέψεις πληθαίνουν και μαζί τους πληθαίνουν οι ενοχές και ο φόβος.  

Ένας άλλος παράγοντας που καθιστά τα άτομα με ΗΘ-ΙΨΔ πιο ευάλωτα στην παρερμηνεία των παρεισφρητικών τους σκέψεων είναι η χαμηλή ανοχή στην αβεβαιότητα[2], η οποία χαρακτηρίζει εν γένει όλους τους πάσχοντες με ΙΨΔ. Όμως, τα περισσότερα ζητήματα πίστης και ηθικής χαρακτηρίζονται εξ ορισμού  από εγγενή αβεβαιότητα (π.χ., «Ο Θεός με αγαπάει;», «Πιστεύω αληθινά στον Θεό;») και δεν μπορούν να απαντηθούν με απόλυτη βεβαιότητα, γεγονός που προκαλεί στους πάσχοντες έντονη αμφιβολία και φόβο μήπως έχουν αμαρτήσει και υποστούν την τιμωρία του θεού.

Όπως συμβαίνει γενικά στην ΙΨΔ, οι πάσχοντες με ΗΘ-ΙΨΔ προκειμένου να μειώσουν τη δυσφορία τους προσπαθούν να ελέγξουν τις σκέψεις τους, να ερμηνεύσουν τη σημασία τους και είτε να τις διώξουν είτε να λάβουν δράση προκειμένου να αποφύγουν τις συνέπειες (π.χ., θεία τιμωρία). Έτσι επαναλαμβάνουν προσευχές πολλές φορές ή μέχρι να τις πουν «τέλεια ή αληθινά», ζητάνε καθησυχασμό και διαβεβαιώσεις από τους οικείους τους ή από ιερωμένους για την πίστη τους, προσπαθούν να μη σκέφτονται ή να διώχνουν τις «αμαρτωλές» σκέψεις, εξομολογούνται ή αποφεύγουν καταστάσεις ή αντικείμενα (π.χ., χώρους λατρείας ή θρησκευτικές εικόνες) προκειμένου να μη πυροδοτηθούν οι ιδεοληπτικές σκέψεις και οι αμφιβολίες. Όλες αυτές οι συμπεριφορές, οι οποίες ονομάζονται καταναγκασμοί, ακριβώς επειδή παρέχουν στους πάσχοντες προσωρινή ανακούφιση, ενισχύονται και εξελίσσονται με τον πάροδο του χρόνου καταλαμβάνοντας ολοένα και περισσότερο χρόνο και ενέργεια, με συνέπεια να επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητά τους.  Επίσης, η αποφυγή και ο έλεγχος των ανεπιθύμητων σκέψεων επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή την αύξησή τους, γεγονός που πολλαπλασιάζει τη δυσφορία και την αβεβαιότητά στους πάσχοντες. Τέλος, ακριβώς επειδή δεν είναι ποτέ δυνατόν να έχει κανείς απόλυτη βεβαιότητα για τα ζητήματα ηθικής (π.χ., «Πιστεύω αληθινά; Έχω αμαρτήσει; Θα πάω στην Κόλαση;»), ο έλεγχος και ο επανέλεγχος των σκέψεων και των πράξεων και η αναζήτηση καθησυχασμού και διαβεβαίωσης τροφοδοτούν και ενισχύουν τη λανθασμένη πεποίθηση της σημασίας των σκέψεων και την ανάγκη για απόλυτη βεβαιότητα.

 

[1] Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή σχετιζόμενη με την Ηθική και τη Θρησκεία (ΗΘ-ΙΨΔ) είναι μία μορφή της διαταραχής, η οποία χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, ενοχές και αίσθημα φόβου που που επικεντρώνεται σε θέματα που αφορούν την ηθικότητα και τη θρησκεία.

[2] Χαμηλή Ανοχή στην Αβεβαιότητα: η πεποίθηση ότι είναι αναγκαίο να είναι κανείς απολύτως βέβαιος.

 

Προτεινόμενη βιβλιογραφία: 

Abramowitz, J.S & Jacoby, R.J. (2014). Scrupulosity: A cognitive-behavioral analysis and implications for treatment. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 3, 140-149

/0 Comments