Tag Archive for: θεραπεία ΙΨΔ

Πώς βιώνω τη θεραπεία μου για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Μια προσωπική εμπειρία για τα δικά μου βήματα προς την ελευθερία

 

 
 
 
 
 
 
 
 
/0 Comments

Οι δυσκολίες που συνάντησα ζώντας με την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και προσπαθώντας να την ξεπεράσω

Έχοντας διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ) κι έχοντας σχεδόν πια θεραπευτεί, αναλογίζομαι γυρνώντας τον χρόνο πίσω ποια ήταν τα εμπόδια εκείνα που με δυσκόλεψαν στη διαδρομή μου πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας μου.

Δυσκολία #1: Τα πολλά χρόνια από την εμφάνιση του προβλήματος μέχρι τη διάγνωσή του.

Θα ξεκινήσω με κάτι που βιώνουν πολλά άτομα με ΙΨΔ. Καθώς διαγνώστηκα σε μεγάλη ηλικία πέρασαν πολλά χρόνια για να καταλάβω τι ακριβώς μου συμβαίνει, πράγμα που σημαίνει ότι πέρασα όλη μου την παιδική, εφηβική και μέρος της ενήλικης ζωής μου προσπαθώντας να κατανοήσω κάθε λογής ‘αλλόκοτη’ σκέψη μου. Σκέψεις που βέβαια, ειδικά όταν εγώ ήμουν παιδί, δεν μπορούσα να ξεστομίσω ούτε στους ίδιους μου τους γονείς. Γιατί τι ακριβώς θα μπορούσα να πω που να μην ακουγόταν εντελώς περίεργο; “Μαμά, έκανα την προσευχή μου 3 φορές για να μην πεθάνεις”; Ή μήπως “Μπαμπά, πάτησα τη ‘λάθος’ γραμμή της πλάκας στον δρόμο και φοβάμαι μην πάθεις κακό”; Πού θα μπορούσα να πω, ειδικά εκείνα τα χρόνια, αυτά τα λόγια χωρίς να νομίζουν ότι τα έχω χαμένα; Κι ας ήξερα ότι δεν τα έχω χαμένα, ότι δεν μπορώ να κάνω οποιοδήποτε κακό γιατί είμαι ένας καλός άνθρωπος, κι ας έβλεπα τις δυνατότητες μου σε όλες τις πτυχές της ζωής, στις σπουδές, αργότερα στην εργασία μου, στις σχέσεις μου με τους ανθρώπους και στις κοινωνικές μου συναναστροφές. Ήμουν όλα αυτά τα καλά αλλά και ένα σύννεφο περίεργων σκέψεων που για να τις διώχνω έκανα καταναγκασμούς επιδεινώνοντας έτσι το πρόβλημά μου, όπως έμαθα πολύ αργότερα στη ζωή μου.

Αν γύριζα τον χρόνο πίσω θα μπορούσα να έχω κάνει κάτι διαφορετικά; Τότε νομίζω πως όχι, όμως σήμερα αν εσύ βρίσκεσαι σε παρόμοια θέση μπορείς. Πολλά είναι διαφορετικά: απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορία, πολλά διαθέσιμα βιβλία, γονείς που συχνά είναι πιο έτοιμοι να σε ακούσουν και να σε βοηθήσουν, διαδικτυακά σεμινάρια, πιο πολλοί καταρτισμένοι θεραπευτές.

Δυσκολία #2: Η θεραπεία είναι μια δύσκολη διαδικασία που πρέπει να περάσεις.

Όταν περίπου στα 42 μου στάθηκα τυχερή και γνώρισα μια άριστη επαγγελματία ψυχολόγο με εξειδίκευση στην ΙΨΔ, αποφάσισα να ξεκινήσω συστηματικά τη θεραπεία μου. Κακά τα ψέματα: η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει από ενοχλητική έως ιδιαίτερα στρεσογόνος. Καθώς στη θεραπεία μου πήγαινα ενάντια στους μεγαλύτερούς μου φόβους, πιστεύοντας λανθασμένα εκείνη τη στιγμή ότι με αυτή μου την ενέργεια θα προκαλέσω κάποιο κακό, αναμενόμενο ήταν να αισθάνομαι τεράστιο άγχος και τρομερό φόβο. Θα δώσω ένα παράδειγμα: Εγώ που φοβόμουν ότι με το να γράψω τη λέξη ‛καρκίνος’, θα προκαλούσα την αρρώστια σε εμένα ή σε κάποιον δικό μου, πώς φαντάζεστε ότι αισθανόμουν όταν η θεραπεύτριά μου επίμονα με προέτρεπε να την γράψω πολλές φορές;   Έτρεμα κυριολεκτικά! Και κρυφά αντιπαθούσα εκείνη τη στιγμή  τη θεραπεύτριά μου που με έβαζε σε αυτή τη διαδικασία. Ένιωθα ότι με βασάνιζε! Ευτυχώς όμως άντεξα και συνέχισα την προσπάθεια. Αναρωτιέστε τι με έκανε να αντέξω; Κάποια αμυδρή αίσθηση πίστης ότι αυτός μπορεί να είναι ο μοναδικός δρόμος για μια πιο ποιοτική ζωή.

Αν κι εσύ βρίσκεσαι σε παρόμοια κατάσταση σε καταλαβαίνω. Κι αν λύγισες και τα παράτησες και πάλι σε καταλαβαίνω. Είναι όντως μερικές φορές μια πολύ, πολύ τρομακτική διαδικασία που όμως ΠΡΕΠΕΙ να ολοκληρώσεις για να περάσεις απέναντι και να νικήσεις την ΙΨΔ. Εξάλλου είναι άραγε μικρότερος ή πιο αμελητέος ο φόβος που σου προκαλεί η ίδια η ΙΨΔ;

Δυσκολία #3: Οι ιδεοληψίες έχουν περιεχόμενο ταμπού.

Δυστυχώς οι ιδεοληπτικές σκέψεις που κατακλύζουν τους πάσχοντες με ΙΨΔ έχουν πολύ συχνά περιεχόμενο ταμπού. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τις εμπιστευτώ σε κάποιον, ακόμα και στην θεραπεύτριά μου όταν με έκαναν να αισθάνομαι τύψεις ή ακόμα και απέχθεια προς στον εαυτό μου. Προσωπικό παράδειγμα: Μια από τις ιδεοληπτικές εικόνες περιλάμβανε μικρά παιδιά που ήταν άρρωστα με καρκίνο χωρίς μαλλιά. Πώς θα μπορούσα να μιλήσω για αυτές μου τις σκέψεις όταν εγώ η ίδια ένιωθα τρόμο με αυτή μου τη σκέψη; Ντράπηκα τόσο πολύ όταν τελικά την μοιράστηκα με τη θεραπεύτριά μου.

Θα ήθελα όμως τώρα να μοιραστώ μαζί με εσένα που νιώθεις το ίδιο ‘κακός’ κάτι που έμαθα στη θεραπεία μου και που πριν δυστυχώς δεν γνώριζα: Σχεδόν το σύνολο των ανθρώπων έχει σκέψεις με θέματα ταμπού, απλά δεν τις αναλύει όπως εμείς οι πάσχοντες με ΙΨΔ, ούτε και τους δίνει ιδιαίτερη σημασία. Σε αυτούς, έρχεται η σκέψη, περνάει και πάει αυτόματα σε ένα νοητό καλαθάκι αχρήστων. Εγώ αντιθέτως, όπως ίσως και εσύ, συνεχώς προσπαθούσα να τις αναλύσω: ‛Γιατί το σκέφτηκα αυτό’; ‘Τι σημαίνει’; ‘Μήπως θα πάθει κάποιος δικός μου κακό τώρα που το σκέφτηκα’; ‘Κάτι πρέπει οπωσδήποτε να κάνω, όπως να μετρήσω μέχρι το 100 για να μου φύγει η σκέψη’!

Και η λύση ξέρεις ποια είναι; Είναι η πιο εύκολη και η πιο δύσκολη μαζί. Απλά να ΜΗΝ κάνεις ΤΙΠΟΤΑ. Να μην σταματάς τη σκέψη, να μην την αναλύεις, να μην ψάχνεις βαθύτερο νόημα. Δεν σημαίνει κάτι για εσένα ή το χαρακτήρα σου! Δε σημαίνει ΤΙΠΟΤΑ για εσένα ούτε καλό, ούτε κακό!

Δυσκολία #4: Όχι δεν έχουμε όλοι λίγο OCD

Θα μοιραστώ και κάτι άλλο μαζί σας που το έχω βιώσει πολλές φορές και που μου προκαλεί δυσφορία. ΟΧΙ δεν έχουμε όλοι λίγο OCD και δεν υπάρχει κάτι πιο στενόχωρο από κάποιον που μοιράζεται το πρόβλημα της διαταραχής του και ακούει ως απάντηση : ‘Πώς κάνεις έτσι! Όλοι έχουμε λίγο OCD’!  Σας παρακαλώ να αποφεύγετε να αντιδράτε έτσι όσοι δεν γνωρίζετε τι πραγματικά σημαίνει να πάσχεις από αυτήν τη διαταραχή. Εσύ που στοιχίζεις τα πράγματα και τα θέλεις πάντα σε σειρά, εσύ που πλένεις συνέχεια τα χέρια σου και έχεις ‘εμμονή’ με την καθαριότητα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχεις OCD. Ενδεχομένως να έχεις κάποια προσωπικότητα ψυχαναγκαστική, αλλά δεν πάσχεις απαραίτητα από ΙΨΔ. Είναι δύο καταστάσεις εντελώς διαφορετικές. Η ΙΨΔ είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που χρήζει εξειδικευμένης θεραπείας. Με τέτοιου είδους αντιδράσεις άθελά σου την υποβαθμίζεις και κάνεις τη ζωή των πασχόντων πιο δύσκολη.

Τώρα που σου γράφω έχουν περιοριστεί σημαντικά οι δυσκολίες που μου προκαλεί η ΙΨΔ με αποτέλεσμα η καθημερινότητά μου να έχει γίνει πιο ανάλαφρη.  Μπορεί να ακουστεί κλισέ μα ταυτόχρονα είναι και τόσο αλήθεια: Ο δρόμος μπορεί να είναι μακρύς και δύσκολος αλλά πόσο μα πόσο πραγματικά αξίζει τον κόπο!

Σου εύχομαι να τον περπατήσεις και να φτάσεις και εσύ στον προορισμό σου!

Σώτια Κ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

/0 Comments

Η ιστορία της Τίνας: Μια προσωπική μαρτυρία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Όταν ήμουν νεότερη λάτρευα τον αθλητισμό. Έπαιζα βόλεϊ από τα οχτώ μου· ένιωθα πως με βοηθούσε  να ελέγχω το διαρκώς απασχολημένο κεφάλι μου και μου επέτρεπε να αφοσιωθώ σε ένα μονάχα πράγμα.

Αναγκάστηκα να σταματήσω στα 17, όταν τραυματίστηκα σοβαρά. Αισθάνθηκα πως έχασα κάτι πολύ σημαντικό από την ζωή μου· αυτό που με βοηθούσε να ανταπεξέλθω ως εκείνη τη στιγμή και μου έδινε την αίσθηση του εαυτού μου.

Από πολύ μικρή θυμάμαι διάφορες παρεισφρητικές σκέψεις να πετάγονται στο μυαλό μου, με εμένα να μην τους δίνω και τόση σημασία. Αφού σταμάτησα το βόλεϊ, η ψυχική μου υγεία πήρε την κάτω βόλτα. Ήταν λες και οι σκέψεις έπαιρναν τα ηνία και τα πράγματα γινόντουσαν ανεξέλεγκτα. Είχα αμφιβολίες για την τότε σχέση μου οι οποίες επέμεναν, και άρχισα να αντιμετωπίζω παρεισφρητικές, ανεπιθύμητες σκέψεις περί αυτοκαταστροφής.

Το 2012 μετακόμισα στη Σκωτία με τον τωρινό μου σύντροφο (κατάγομαι από την Ελλάδα), και μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια, τα πράγματα έγιναν τόσο άσχημα που κατέρρευσα ψυχολογικά και ανέπτυξα αυτοκτονικό ιδεασμό.

Επειδή φοβόμουν τις αυτοκτονικές μου σκέψεις, αναζήτησα τη βοήθεια ενός ειδικού. Οι λίστες αναμονής για να δεις έναν ψυχολόγο του δημοσίου ήταν τεράστιες, οπότε πήρα δάνειο και έψαξα για ιδιωτική θεραπεία σε κλινικό ψυχολόγο.

Όταν διαγνώστηκα με κατάθλιψη και Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, ξαφνιάστηκα. Δεν καταλάβαινα τι ακριβώς είναι το OCD τότε. Σκεφτόμουν: «Μα εγώ δεν πλένω τα χέρια μου εκατό φορές τη μέρα!», καθώς το OCD είναι μια τόσο παρεξηγημένη διαταραχή. Εγώ, βασικά, έχω τις ιδεοληψίες, αλλά όχι απαραίτητα και τους καταναγκασμούς, για αυτό και το μυαλό μου ήταν τόσο… απασχολημένο.

Ο γιατρός μου μού συνταγογράφησε φαρμακευτική αγωγή, την οποία αγχωνόμουν πολύ να ξεκινήσω, καθώς στην Ελλάδα υπάρχει ακόμα τεράστιο στίγμα σχετικά με τα ψυχοφάρμακα. Το OCD μού προκάλεσε κατάθλιψη και αντιμετώπιζα τρομερό άγχος και πραγματικές αυτοκτονικές σκέψεις. Συνειδητοποίησα ότι ήθελα απλώς να αποδράσω από τις σκέψεις στο κεφάλι μου. Το να ξεκινήσω την αγωγή μού φάνταζε ο μόνος τρόπος για να γίνω καλύτερα, οπότε το έκανα.

Στην αρχή, η φαρμακευτική αγωγή δεν έπιανε, οπότε κατευθύνθηκα σε ψυχίατρο. Ήμουν πολύ αγχωμένη, μιας και δεν ήμουν σίγουρη για το τί επρόκειτο να συμβεί. Παρ’ όλα αυτά, κατέληξε να είναι μια φιλική και ζεστή συζήτηση, με ένα σωρό ερωτήσεις. Έφυγα καθησυχασμένη και με μια νέα συνταγή.

Τα πράγματα καλυτέρεψαν σταδιακά από τότε. Επέστρεψα στο γυμναστήριο, ξεκίνησα CBT (Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία) και θεραπεία έκθεσης (Έκθεση με Παρεμπόδιση Αντίδρασης), η οποία βοήθησε πραγματικά πολύ, φυσικά μαζί με τη σωστή φαρμακευτική αγωγή.

Το OCD μου δεν φεύγει ποτέ. Ήταν εκεί απ’ όταν ήμουν μικρό παιδί και είναι ακόμα εδώ, τώρα στα τριάντα μου. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι είμαι πολύ καλύτερη στο να το ελέγχω και να ζω την ζωή μου.

Το 2018 υιοθέτησα τη γλυκιά μου γατούλα, την Ίζι, και με βοήθησε πάρα πολύ. Ο σύντροφός μου και η μαμά ήταν πάντα δίπλα μου, σε κάθε βήμα μου, και είμαι πραγματικά ευγνώμων.

Πιο πολύ, όμως, είμαι περήφανη για τον εαυτό μου, που αναζήτησα βοήθεια όταν έπαψα να αντέχω, αλλά και που μοιράστηκα την ιστορία μου. Δεν ντρέπομαι καθόλου να πω ότι ναι, ζορίστηκα. Όλοι έχουμε τους δαίμονές μας… αλλά, δεν είμαστε ποτέ μόνοι.

Μετάφραση από το πρωτότυπο κείμενο από τον Νίκο Κατέχη.

/0 Comments

Το δικό μου άλμα πίστης κόντρα στο ένστικτο: Μια προσωπική μαρτυρία για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Γράφει η Σώτια Κ., σπουδάστρια Ψυχολογίας

Επιμελείται επιστημονικά η Γκόλφω Λιαμάκη

Ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έλεγα σε κάποιον που μόλις διαγνώστηκε με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ), πέρα από την αυθόρμητη πρώτη μου αντίδρασή που θα ήταν: «Σε καταλαβαίνω και ξέρω ότι είναι δύσκολο και πολύ, πολύ αγχωτικό»!

Σε αυτό το προσωπικό μου ταξίδι με την ΙΨΔ, αυτό που εμένα με δυσκολεύει περισσότερο είναι ο μεγάλος φόβος που νιώθω όταν καλούμαι για το καλό της θεραπείας μου να εναντιωθώ στο ένστικτό μου, που μου λέει (λανθασμένα λόγω της ΙΨΔ) ότι βρίσκομαι σε κίνδυνο και ότι πρέπει να αποφύγω μια κατάσταση. Όλοι όσοι είμαστε σε θεραπεία για την ΙΨΔ, γνωρίζουμε ότι η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της διαταραχής είναι η ΕμΠΑ (Έκθεση με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης). Στη θεωρία αυτό ίσως να ακούγεται απλό σε κάποιους. Αλλά για εμένα που πάσχω από τη διαταραχή αυτή, πόσο εύκολο είναι να παρεμποδίσω και να αντισταθώ στους καταναγκασμούς που μου προσφέρουν το αίσθημα ασφάλειας και θα με ανακουφίσουν, έστω και προσωρινά, από τον φόβο ότι θα προκαλέσω κάποιο ανεπανόρθωτο κακό που εκείνη τη στιγμή (λανθασμένα) νιώθω και πιστεύω;  Η Παρεμπόδιση των Καταναγκασμών είναι μια διαδικασία εξαιρετικά στρεσογόνος, διότι απαιτεί από εμάς να κάνουμε ένα «άλμα πίστης» και να πάμε κόντρα στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Ιδιαίτερα δε για όσους βρίσκονται στα πρώτα στάδια της θεραπείας η διαδικασία αυτή είναι ακόμη πιο στρεσογόνος.

Θα αναφερθώ στη δική μου προσωπική εμπειρία. Από πολύ μικρή ηλικία ταλαιπωρούμαι από έναν τύπο ΙΨΔ που επικεντρώνεται σε ιδεοληψίες σχετικές με ασθένειες και κυρίως με τον καρκίνο (αν ταλαιπωρείσαι κι εσύ από τον ίδιο φόβο θα καταλαβαίνεις ότι και τώρα που έγραψα τη λέξη «καρκίνος» έχω αγχωθεί – αλλά συνεχίζω να γράφω). Φοβάμαι, δηλαδή, ότι ακόμα και εάν αναφέρω ή γράψω σε ένα χαρτί τη λέξη καρκίνος ή λευχαιμία θα προκαλέσω κάποιο κακό σε εμένα ή σε κάποιον αγαπημένο μου. Μέχρι πρόσφατα μού ήταν εντελώς αδιανόητο να γράψω, να διαβάσω ή ακόμη να προφέρω αυτές τις λέξεις ή συναφείς τους.

Όταν έφτασα στο στάδιο της θεραπείας που έπρεπε να αντιμετωπίσω και αυτή την ιδεοληψία, γράφοντας και λέγοντας ξανά και ξανά τις λέξεις καρκίνος, λευχαιμία και άλλες παρεμφερείς λέξεις, αρχικά ένιωσα  ότι πάω κόντρα στο πιο βαθύ μου ένστικτο  αυτοσυντήρησης  που μου έλεγε: «Κίνδυνος, κίνδυνος!! Με αυτό που κάνεις θα ευθύνεσαι ΕΣΥ για το κακό που θα προκαλέσεις σε εσένα και τους γύρω σου»!. Και εγώ, παρόλα αυτά, έπρεπε να πάω κόντρα σε αυτό και τρέμοντας από φόβο να συνεχίσω να γεμίζω λευκά χαρτιά με τη λέξη καρκίνος, καρκίνος, καρκίνος… Δεν είχα τίποτα για να με βοηθήσει εκείνες τις δύσκολες στιγμές, παρά μόνο λίγη, τόση δα, πίστη ότι ίσως έτσι καταφέρω να νικήσω τη διαταραχή. Σε αυτό το δύσκολο και κακοτράχαλο μονοπάτι με βοήθησε η θεραπεύτρια μου, το διαβήκαμε και συνεχίζουμε να το περπατάμε μαζί για να γίνει -εύχομαι κάποια στιγμή- η τόση δα πίστη, πιο μεγάλη και πιο στέρεη και στο τέλος να υπερισχύσει του φόβου μου. Γιατί ο φόβος θα ηττηθεί από την πίστη και την εμπιστοσύνη που θα νιώσω μέσα μου!

Έχω φτάσει ακόμα εκεί; Όχι ακόμη. Αλλά γίνεται λίγο πιο εύκολο κάθε φορά που τολμώ να εκτεθώ στους φόβους μου και να πάω κόντρα στο ένστικτό μου; Ναι, ναι, ναι! Διάβασα πρόσφατα για το Άλμα της Πίστης κόντρα στο ένστικτο. Δεν θα μπορούσα να δανειστώ καλύτερο τίτλο για αυτό που προσπαθώ να ΜΕ πείσω να κάνω σε κάθε ιδεοληψία μου. Το άλμα θέλει θάρρος και δύναμη. Αλλά όταν τα καταφέρω, θα έχω περάσει απέναντι, εκεί που εγώ θέλω να βρίσκομαι, μακριά από τη διαταραχή! Καλή δύναμη και σε εσένα! Εύχομαι να βρεις το θάρρος να το κάνεις και εσύ!

 

 

/0 Comments

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαμαράς, Ψυχίατρος

 

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)  επηρεάζει τουλάχιστον ένα στα 40 άτομα παγκοσμίως και αποτελεί αιτία  σημαντικής λειτουργικής επιβάρυνσης. Τις τελευταίες δεκαετίες  έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη διαχείριση  της βασανιστικής  αυτής διαταραχής και έχουν αναπτυχθεί επαρκώς τεκμηριωμένες μέθοδοι αντιμετώπισής της. Οι δύο βασικοί πυλώνες στη θεραπεία της ΙΨΔ είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία  (ΓΣΘ) που περιλαμβάνει  την τεχνική της Έκθεσης με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης (ΕμΠΑ) και η φαρμακευτική θεραπεία.

 

Σε ποιες περιπτώσεις  μπορεί να επιλεχθεί η φαρμακοθεραπεία;

H ΓΣΘ έχει φανεί ότι μπορεί να είναι εξίσου ως και πιο αποτελεσματική από τη φαρμακοθεραπεία τουλάχιστον όταν αυτή  παρέχεται υπό τις  βέλτιστες συνθήκες και σε ασθενείς χωρίς άλλες συννοσηρότητες.  Συχνά  όμως στην καθημερινή κλινική πρακτική η ΙΨΔ συνοδεύεται  και από  άλλες ψυχιατρικές διαταραχές που μπορεί να περιπλέξουν την κλινική εικόνα. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει συνοδός καταθλιπτική συμπτωματολογία, που είναι και η πιο συχνή συνυπάρχουσα ψυχιατρική διαταραχή και πολλές φορές αποτελεί και την αφορμή για να ζητήσει κάποιος βοήθεια, η αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί να αποτελεί θεραπευτική προτεραιότητα καθώς τα συμπτώματά της μπορεί  να επηρεάσουν την προθυμία ή και την ικανότητα του πάσχοντος να εμπλακεί στην ψυχοθεραπεία και να επιβαρύνουν τη θεραπευτική έκβαση. Οι φαρμακευτικοί παράγοντες εξάλλου που χρησιμοποιούνται στην ΙΨΔ  μπορεί να είναι αποτελεσματικοί και σε αρκετές άλλες συνυπάρχουσες ψυχικές διαταραχές, και μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που μπορεί να καθιστά τη φαρμακευτική διαχείριση την  καταλληλότερη αρχική επιλογή.

Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι η βαρύτητα  των ίδιων των  συμπτωμάτων της ΙΨΔ που μπορεί  κάποιες φορές να  δυσκολεύει τον θεραπευόμενο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ΕμΠΑ και να προτιμηθεί αρχικά – ή και παράλληλα με την ψυχοθεραπεία – η   φαρμακοθεραπεία.

Φυσικά  παράγοντες,  όπως η προτίμηση του ασθενούς αλλά και  η διαθεσιμότητα και η προσβασιμότητα σε εξειδικευμένους ψυχοθεραπευτές, μπορεί να επηρεάσουν την επιλογή της αρχικής μεθόδου θεραπείας. Η σωστή διάγνωση και η ολιστική αξιολόγηση σε κάθε περίπτωση είναι  απαραίτητη προϋπόθεση  για τον σχεδιασμό του βέλτιστου θεραπευτικού πλάνου.

 

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται στην ΙΨΔ;

Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι η φαρμακολογική θεραπεία πρώτης γραμμής για την ΙΨΔ, σύμφωνα με όλες τις κατευθυντήριες οδηγίες. Πρόκειται για φάρμακα που ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των αντικαταθλιπτικών, χρησιμοποιούνται ευρέως, έχουν καλό προφίλ ασφάλειας και η αποτελεσματικότητά τους έχει αποδειχθεί από πολλαπλές τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές και μετα-αναλύσεις.

Περισσότερες κλινικές μελέτες αναφέρονται  για τη φλουβοξαμίνη (Dumyrox), τη σερτραλίνη (Zoloft), τη φλουοξετίνη (Ladose), και την παροξετίνη (Seroxat). Η  αποτελεσματικότητα έχει τεκμηριωθεί επίσης και για την σιταλοπράμη (Seropram), και την εσιταλοπράμη( Cipralex). Όλοι οι SSRIs θεωρούνται σε γενικές γραμμές ότι έχουν αντίστοιχη αποτελεσματικότητα και η αρχική επιλογή μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως το προφίλ των ανεπιθύμητων ενεργειών, από τυχόν  συνυπάρχοντα νοσήματα, από την πιθανότητα  αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα  κλπ.

Ξεχωριστή θέση στην αντιμετώπιση της ΙΨΔ έχει και  ένα  παλαιότερο αντικαταθλιπτικό  που ανήκει στην  κατηγορία των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, η  χλωριμιπραμίνη. Η αποτελεσματικότητά της είναι τουλάχιστον ισάξια  και  πιθανώς ελαφρώς μεγαλύτερη από τους SSRIs. Το  πιο προβληματικό ωστόσο προφίλ παρενεργειών την καθιστούν ως επιλογή δεύτερης γραμμής μετά από τους SSRIs.

Το δοσολογικό τους εύρος είναι το ακόλουθο:

SSRIs

Σιταλοπράμη:              20 – 60 mg

Εσιταλοπράμη:           10 – 20 mg

Φλουοξετίνη:                20 – 80 mg

Φλουβοξαμίνη:           50 – 300 mg

Παροξετίνη:                 20 – 60 mg

Σερτραλίνη:                 50 – 200 mg

TCAs (Τρικυκλικά)

Χλωριμιπραμίνη:         75 – 300 mg

 

Εκτός των παραπάνω, υπάρχουν και  άλλοι παράγοντες της κατηγορίας των αντικαταθλιπτικών που μπορεί να χρησιμοποιηθούν, που δεν  έχουν ωστόσο λάβει επίσημη ένδειξη για την αντιμετώπιση της ΙΨΔ και έχουν χαμηλότερο  βαθμό τεκμηρίωσης  της αποτελεσματικότητάς τους.

 

Πόσος χρόνος απαιτείται προκειμένου να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα μίας φαρμακευτικής δοκιμής;

Αν και κάποια σημάδια ανταπόκρισης στην αγωγή μπορεί να είναι ορατά μετά από τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας, συχνά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος προκειμένου να αξιολογηθεί η πλήρης αποτελεσματικότητα ενός φαρμακευτικού παράγοντα. Για τον λόγο αυτό,  μία δοκιμή με ένα φάρμακο δε θα πρέπει να θεωρηθεί αναποτελεσματική πριν τις 12 εβδομάδες, εκ των οποίων τις 4-6 εβδομάδες ο ασθενής να λαμβάνει τη μέγιστη δυνατή θεραπευτική δόση σε περίπτωση που χρειάζεται. Όχι σπάνια στην ΙΨΔ θα απαιτηθούν δόσεις στο ανώτερο δοσολογικό εύρος.

 

Πόσο αποτελεσματική είναι η φαρμακοθεραπεία;

Αν και η αποτελεσματικότητα των SSRIs είναι επαρκώς τεκμηριωμένη, υπάρχει αρκετή ετερογένεια σχετικά με το ποσοστό και τον βαθμό της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Ως ανταπόκριση συνήθως θεωρείται η μείωση κατά τουλάχιστον 35% της βαρύτητας των συμπτωμάτων έτσι όπως αυτή  μετράται με καλά σταθμισμένα ερωτηματολόγια. Στην μονοθεραπεία με κάποιον SSRΙ μπορεί να ανταποκριθεί ένα ποσοστό  έως και 50% ατόμων με ΙΨΔ. Ωστόσο 30–40 % των ασθενών με ΙΨΔ δε θα ανταποκριθούν τελικά  μετά από  πολλαπλές δοκιμές, ακόμα και με  υψηλές δόσεις διαφορετικών SSRΙs .

 

Ποια είναι η διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας σε περίπτωση ανταπόκρισης;

Καθώς η ΙΨΔ είναι συνήθως μία χρόνια διαταραχή είναι πιθανό να χρειαστεί η διατήρηση της φαρμακευτικής αγωγής για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι περισσότερες οδηγίες προτείνουν τη συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής για ένα διάστημα τουλάχιστον 1-2 έτη στη δόση που ήταν αρχικά αποτελεσματική και στη συνέχεια προτείνεται  σταδιακά η μείωση ή και η διακοπή της αγωγής εκτιμώντας για τυχόν επανεμφάνιση των συμπτωμάτων. Η στρατηγική της σταδιακής διακοπής των φαρμάκων θα αποτρέψει εξάλλου την εμφάνιση του συνδρόμου απόσυρσης που παρατηρείται κάποιες φορές μετά από την μακροχρόνια χρήση των αντικαταθλιπτικών. Στην κλινική πράξη πάντως είναι αρκετά σύνηθες τα συμπτώματα να επανακάμπτουν μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.

 

Τι προτείνεται σε περίπτωση μη ανταπόκρισης στην αρχική θεραπεία;

Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής ανταπόκρισης σε κάποιον SSRΙ  μπορεί να επιλεγεί κάποιος άλλος παράγοντας της ίδιας κατηγορίας ή η χλωριμιπραμίνη. Φυσικά θα πρέπει να έχει διασφαλιστεί αρχικά  ότι οι φαρμακολογικές δοκιμές ήταν επαρκείς σε  δόση και σε  διάρκεια και ότι η  συμμόρφωση στη λήψη της θεραπείας ήταν καλή.

Μία άλλη στρατηγική με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα  είναι αυτή της επαύξησης με  μικρή κατά κανόνα δόση αντιψυχωσικού που μπορεί να βοηθήσει το 25% περίπου εκείνων που δεν ανταποκρίθηκαν σε κάποιο SSRI ή στην χλωριμιπραμίνη. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα επιδρούν  μεταξύ άλλων σε υποδοχείς της ντοπαμίνης και λειτουργούν σε συνέργεια  με τα αντικαταθλιπτικά που έχουν σεροτονινεργική δράση. Μεγαλύτερη τεκμηρίωση αποτελεσματικότητας έχουν η ρισπεριδόνη και η αριπιπραζόλη. Μία κατηγορία ασθενών που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να ανταποκριθούν με την προσθήκη  αντιψυχωσικού είναι όσοι εμφανίζουν  συνοδό διαταραχή μυοσπασμάτων (τικ), ή έχουν αντίστοιχο ιστορικό. Ο θεράπων πάντως  θα πρέπει να συναξιολογεί μαζί με το  όφελος της παρέμβασης την  πιθανή επιβάρυνση από τις  ανεπιθύμητες ενέργειες  που ο συνδυασμός αυτός μπορεί να επιφέρει.

Ακόμα όμως και μετά την εφαρμογή όλων των παραπάνω αποδεδειγμένα αποτελεσματικών θεραπειών ένα ικανό ποσοστό δε θα έχει την επιθυμητή ανταπόκριση. Για τον λόγο  αυτό, ένας μεγάλος αριθμός φαρμάκων που έχουν έγκριση για άλλες ψυχικές παθήσεις έχει μελετηθεί για την αντιμετώπιση της ΙΨΔ, με ελπιδοφόρα αποτελέσματα για κάποια από αυτά. Κανένας από αυτούς τους εναλλακτικούς παράγοντες δεν έχει αποδείξει ωστόσο  την  αποτελεσματικότητά του  σε πολλαπλές ελεγχόμενες δοκιμές ή σε μετα-αναλύσεις. Επομένως, αυτές οι λιγότερο καλά αποδεδειγμένες στρατηγικές,  χρησιμοποιούνται αφού έχουν εξαντληθεί οι καλύτερα αποδεδειγμένες προσεγγίσεις που συνοψίζονται παραπάνω, συμπεριλαμβανομένης φυσικά της ΓΣΘ.

 

Ποιες είναι οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες ;

Ενώ οι SSRIs είναι γενικώς καλά ανεκτά φάρμακα, οι πιθανές παρενέργειες δεν θα πρέπει να υποτιμούνται. Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες μεταξύ άλλων είναι η γαστρεντερική δυσφορία, η ναυτία, η κινητική ανησυχία (ιδιαίτερα κατά την έναρξη της αγωγής), η αυξημένη εφίδρωση, η υπνηλία ή η αυπνία, κ.α.

Στις συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες της χλωριμιπραμίνης περιλαμβάνονται η  αύξηση βάρους, η καταστολή, η ξηροστομία, η ταχυκαρδία, το θάμβος της όρασης, η κατακράτηση ούρων και η δυσκοιλιότητα. Σε υψηλές δόσεις η χλωριμιπραμίνη μπορεί να μειώσει τον ουδό των επιληπτικών κρίσεων και να προκαλέσει αρρυθμίες. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η παρακολούθηση των επιπέδων της στο αίμα στο υψηλό δοσολογικό εύρος.

Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εξάρτηση. Ωστόσο κάτι για το οποίο  θα πρέπει να είναι ενήμερος κανείς είναι ότι συχνά και ιδίως μετά από παρατεταμένη περίοδο χρήσης, και πιο συχνά υψηλών δόσεων αντικαταθλιπτικών, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα  απόσυρσης. Αυτά μπορεί να προκύψουν μετά από την απότομη διακοπή ή μείωση της δοσολογίας  ή ακόμα και μετά από παράλειψη συνεχόμενων δόσεων του φαρμάκου  και μπορεί να περιλαμβάνουν μία πλειάδα συμπτωμάτων όπως κεφαλαλγία, κόπωση, τρόμο, ταχυκαρδία, εφίδρωση, ναυτία, αϋπνία, μείωση συγκέντρωσης ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία, άγχος, μουδιάσματα, υπεραισθησία κ.α. Για τον λόγο αυτό, η διακοπή των αντικαταθλιπτικών θα πρέπει να γίνεται κατά κανόνα σταδιακά.

Τα αντιψυχωτικά φάρμακα μπορεί να συνοδεύονται από αύξηση βάρους, επιδείνωση των μεταβολικών δεικτών, καταστολή, κινητικού τύπου  ανεπιθύμητες ενέργειες, δυσκοιλιότητα κ.α.

 

Μπορεί να συνδυαστεί η φαρμακευτική αγωγή με τη ΓΣΘ;

Πρέπει να τονιστεί ότι η ψυχοθεραπεία, και ειδικότερα η ΓΣΘ  με την τεχνική  της ΕμΠΑ, αποτελεί  ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας της ΙΨΔ  και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε σχέδιο θεραπείας.  Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο συνδυασμός των δύο θεραπειών φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας μπορεί να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα. Αφενός η φαρμακοθεραπεία μπορεί να διευκολύνει τον θεραπευόμενο να ανταποκριθεί  στις απαιτήσεις της ψυχοθεραπείας, αφετέρου η  ψυχοθεραπεία φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει την πιθανότητα υποτροπής μετά από τη  διακοπή της φαραμκευτικής αγωγής  καθώς σε  αντίθεση με τη φαρμακοθεραπεία κατά την οποία υπάρχει ο κίνδυνος  να αποδώσει κανείς  τη βελτίωσή του σε έναν εξωγενή παράγοντα και να νιώσει ανασφαλής μετά τη διακοπή του φαρμάκου, οι προσαρμοστικές στρατηγικές στις οποίες εκπαιδεύεται κανείς σε ένα ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο μπορούν να εσωτερικευθούν και να συνεχίσουν να έχουν όφελος πέρα από την περίοδο της ενεργού συμμετοχής στην ψυχοθεραπεία.

 

Πιθανά εμπόδια στη φαρμακοθεραπεία

Η αμφιθυμία των ασθενών σχετικά με τη φαρμακοθεραπεία μπορεί από μόνη της  να αποτελεί μία θεραπευτική πρόκληση. Όχι σπάνια οι ασθενείς μπορεί να είναι διστακτικοί στη φαρμακοθεραπεία όπως ακριβώς και στην αντιμετώπιση των ιδεοληπτικών τους φόβων. Μπορεί να εκφράζεται με υπερβολική ανησυχία είτε για τις ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής αλλά ακόμα και για την ίδια την πιθανότητα βελτίωσης των συμπτωμάτων και της ανακούφισης από το άγχος  τους αφού κάτι τέτοιο μπορεί να εκληφθεί  λανθασμένα  ως ένδειξη επικείμενου κινδύνου ή να τους κάνει να θεωρούν ψευδώς ότι αποδέχονται τους ιδεοληπτικούς τους φόβους. Επιπλέον οι ασθενείς με μακροχρόνια  και σοβαρά συμπτώματα μπορεί να δυσκολευτούν να φανταστούν πώς θα ήταν η ζωή χωρίς αυτά, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μια παράδοξη αμφιθυμία στο να γίνουν καλύτερα.

Η καλή θεραπευτική σχέση μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει καλύτερα τη φύση και το νόημα των συμπτωμάτων του και να συμμετάσχει έτσι καλύτερα στη θεραπεία του.

 

Άλλες βιολογικές θεραπείες

Εκτός από τις κλασσικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν τη φαρμακοθεραπεία και τη ΓΣΘ, έχουν ερευνηθεί και δοκιμαστεί μία σειρά άλλων  παρεμβάσεων με καλά στοιχεία αποτελεσματικότητας σε κατάλληλα επιλεγμένα άτομα και σε εξειδικευμένα κέντρα. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρο είναι  ότι πρόσφατα ο  Αμερικάνικος Οργανισμός Φαρμάκων  ενέκρινε τον επαναληπτικό Διακρανιακό Μαγνητικό Ερεθισμό (repeated Transcranial Magnetic Stimulation) ως μία ενισχυτική μορφή θεραπείας είτε στη φαρμακοθεραπεία είτε στη ΓΣΘ. Πρόκειται για μία μη παρεμβατική μέθοδο κατά την οποία μέσω της εφαρμογής μαγνητικού πεδίου επηρεάζεται η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και η τεχνική αυτή έχει ήδη έγκριση για τη θεραπεία άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως της κατάθλιψης. Ο τρόπος ωστόσο της θεραπείας καθώς και η συσκευή που χρησιμοποιείται για κάθε περίπτωση μπορεί να διαφέρουν και χρειάζεται ο κατάλληλος εξοπλισμός και η κατάλληλη εκπαίδευση από το κέντρο που την παρέχει.

 

/0 Comments