Να μην αλλάξει το μυαλό μου! Ανώνυμη μαρτυρία για τη νοητική μόλυνση στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Ανώνυμη μαρτυρία

Είμαι 19 ετών. Από έξω φαίνομαι φυσιολογικός. Ήσυχος, ευγενικός. Μα μέσα μου ζω καθημερινά έναν πόλεμο. Όχι με άλλους. Με το ίδιο μου το μυαλό. Φοβάμαι πως κάτι — μια ουσία, ένα αντικείμενο, ακόμα και μια σκέψη — μπορεί να εισβάλει στον εγκέφαλό μου και να με αλλάξει. Όχι να με αρρωστήσει. Να με αλλοιώσει. Να πάψω να είμαι ο εαυτός μου.

Όλα ξεκίνησαν σιγά-σιγά. Ένιωθα ότι αν αγγίξω κάτι που προέρχεται από την Κίνα, κάτι κακό θα περάσει μέσα μου. Όχι κάτι μολυσματικό όπως ένα μικρόβιο, αλλά κάτι άυλο, μια «ενέργεια», μια επιρροή που θα μετατρέψει τη σκέψη μου. Άρχισα να αποφεύγω αντικείμενα, ρούχα, ηλεκτρονικές συσκευές. Στην αρχή έψαχνα απλώς ετικέτες. Μετά άρχισα να περνάω ατελείωτες ώρες στο ίντερνετ, να παίρνω τηλέφωνα σε εταιρείες, να ρωτάω για την προέλευση των υλικών. Έπρεπε να ξέρω ακριβώς από πού προέρχεται το καθετί.

Αν δεν είμαι σίγουρος, δεν μπορώ να το χρησιμοποιήσω. Αν το αγγίξω, πρέπει να πλύνω τα χέρια μου, να τα απολυμάνω με οινόπνευμα πριν κάνω οτιδήποτε άλλο — ειδικά αν πρόκειται να αγγίξω το κεφάλι μου. Το κεφάλι είναι η πύλη για τον νου, και ο νους… είναι το πιο εύθραυστο κομμάτι μου.

Με τρομάζει η κάνναβη. Όχι η ιδέα να τη δοκιμάσω — αυτό δεν θα το έκανα ποτέ. Με τρομάζει η ιδέα ότι ίσως την εισπνεύσω άθελά μου. Αν περάσω κοντά από κάποιον που φαίνεται «ύποπτος», αλλάζω πεζοδρόμιο. Κρατάω την αναπνοή μου, δεν εισπνέω από το στόμα. Έχω μιλήσει με αγνώστους στον δρόμο μόνο και μόνο για να τους «ανακρίνω» διακριτικά. Θέλω να μάθω αν ήταν υπό την επήρεια. Μήπως εγώ εκτέθηκα. Μήπως κάτι πέρασε μέσα μου και με επηρεάζει ήδη.

Το ίδιο φοβάμαι με την ακτινοβολία: Wi-Fi, κινητά, δίκτυα. Όχι για αρρώστιες. Για τον εγκέφαλό μου. Μήπως αλλοιώσουν τη σκέψη μου χωρίς να το καταλάβω. Μήπως καταστραφεί κάτι στη σκέψη. Και δεν θα μπορώ πια να σκεφτώ όπως παλιά.

Μια άλλη φοβία που με κυνηγάει είναι η μόλυνση από παράσιτα, όπως η ταινία (tapeworm). Δεν με τρομάζει τόσο η αρρώστια. Με τρομάζει η ιδέα ότι, αν αυτό το πράγμα φτάσει στον εγκέφαλό μου, θα χαλάσει κάτι βαθύτερο — το ποιος είμαι.

Υπήρξαν μέρες — πολλές μέρες — που δεν έβγαινα καθόλου από το σπίτι. Ούτε τα παράθυρα δεν άνοιγα. Φοβόμουν ότι ο αέρας μπορεί να κουβαλάει κάτι βλαβερό. Ένιωθα πως ο μόνος τρόπος να προστατέψω το μυαλό μου ήταν να απομονωθώ τελείως. Κι έτσι, έμεινα μέσα. Κι όσο νόμιζα ότι προφυλάσσομαι, τόσο έχανα την επαφή με τον κόσμο. Και με τον εαυτό μου.

Αλλά και όταν έβγαινα, δεν ησύχαζα. Το σώμα μου ήταν έξω, αλλά το μυαλό μου έκανε ελέγχους. Αναδρομές. Εσωτερικά τεστ. «Σκέφτομαι όπως πριν; Νιώθω αλλιώς; Έχω χάσει κάτι; Έχω αλλάξει;» Αφιερώνω πολλές ώρες καθημερινά σε αυτό: στο να αναλύω, να συγκρίνω, να εξετάζω αν είμαι ακόμα εγώ. Και όσο ψάχνω, τόσο περισσότερο νιώθω ότι χάνομαι.

Μέχρι που κάποιος μου έδωσε το πιο λυτρωτικό πράγμα: ένα όνομα. Mental contamination. Νοητική μόλυνση. Μια μορφή Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής.

Και ξεκίνησα θεραπεία.

Εκεί έμαθα ότι δεν μπορώ να είμαι σίγουρος για τα πάντα. Δεν μπορώ να αποδείξω ότι δεν με επηρέασε κάτι. Δεν χρειάζεται να «διορθώνω» κάθε φόβο. Έμαθα ότι μπορώ να νιώθω αβεβαιότητα και να προχωρώ παράλληλα με αυτήν. Δεν είναι εύκολο. Κάθε φορά που δεν ελέγχω, νιώθω έκθετος. Αλλά κάθε φορά που αντέχω, επιστρέφει ένα μικρό κομμάτι από μένα. Δεν έχω φτάσει ακόμα εκεί που θέλω. Αλλά για πρώτη φορά πιστεύω ότι μπορώ να φτάσω.

Επιστημονικό Σχόλιο

από τη Γκόλφω Λιαμάκη, Κλινική Ψυχολόγο – Ειδικευμένη στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Η παραπάνω αφήγηση είναι μια αντιπροσωπευτική αλλά σπάνια ακουσμένη περιγραφή ενός υποτύπου της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής (ΙΨΔ), που αποκαλείται νοητική μόλυνση (mental contamination). Σε αυτή τη μορφή της διαταραχής, το άτομο δεν φοβάται τη σωματική βλάβη ή τη μετάδοση μικροβίων, αλλά μια πιο άυλη, ψυχική ή νοητική «μόλυνση» — την απειλή ότι κάτι θα αλλοιώσει τον εσωτερικό του κόσμο: τις σκέψεις, τα συναισθήματα, την ταυτότητά του.

Οι «μολυσματικοί παράγοντες» δεν είναι πάντα υλικά — συχνά είναι άυλοι ή συμβολικοί: ένα άτομο που θεωρείται «επικίνδυνο», μια ιδέα, ακόμη και η ανάμνηση ενός γεγονότος. Η απειλή βιώνεται έντονα και πυροδοτεί έντονο άγχος, που το άτομο προσπαθεί να καταπραΰνει μέσα από:

• αποφυγές (δεν πλησιάζει μέρη, αντικείμενα, ανθρώπους),

• καταναγκασμούς (καθαρισμός, απολύμανση, επανεξέταση σκέψεων, διαβεβαιώσεις),

• και κυρίως, νοητικούς ελέγχους (αναλύσεις για το αν “αλλοιώθηκε”, συγκρίσεις με τον «παλιό του εαυτό», συνεχής έλεγχος για αλλαγές στη σκέψη ή στο συναίσθημα).

Αυτό το είδος ΙΨΔ συχνά παρεξηγείται ή δεν αναγνωρίζεται, τόσο από το ίδιο το άτομο όσο και από το περιβάλλον του. Πολλοί νιώθουν ντροπή, σύγχυση ή αδυναμία να εξηγήσουν τι ακριβώς βιώνουν. Για τον λόγο αυτό, η έγκαιρη διάγνωση και εξειδικευμένη κατανόηση είναι κρίσιμες.

Η θεραπεία πρώτης γραμμής για την ΙΨΔ, ανεξαρτήτως υποτύπου, είναι η Έκθεση και Παρεμπόδιση της Αντίδρασης (ΕμΠΑ), μια δομημένη και τεκμηριωμένη μέθοδος της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας. Στην περίπτωση της νοητικής μόλυνσης, η έκθεση περιλαμβάνει:

🔸 το να αγγίζει ή να πλησιάζει «επικίνδυνα» αντικείμενα, μέρη ή ανθρώπους χωρίς να προβαίνει σε καταναγκασμούς διαβεβαίωσης ή καθησυχασμού
🔸 να επιτρέπει στην αβεβαιότητα να υπάρχει, χωρίς να προσπαθεί να βεβαιωθεί πως «δεν άλλαξε».

Η συμμετοχή σε θεραπεία με επαγγελματία που έχει εξειδίκευση στην ΙΨΔ είναι απαραίτητη για να υπάρξει πρόοδος.

Συμπερασματικά

Η νοητική μόλυνση είναι μια υποαναγνωρισμένη μορφή ΙΨΔ που μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργικότητα και στην ποιότητα ζωής. Ωστόσο, είναι πλήρως αντιμετωπίσιμη μέσω εξειδικευμένης θεραπείας. Η έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση μειώνουν το βάρος των συμπτωμάτων και βελτιώνουν την πρόγνωση.