Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη: Το ταξίδι μου προς την ελευθερία από την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Γράφει η Ιωάννα Ν.

Επιμελείται επιστημονικά η Γκόλφω Λιαμάκη

Οι περισσότεροι συμφωνούμε πως τα ταξίδια μάς χαρίζουν τις πιο όμορφες εμπειρίες και αναμνήσεις καθώς και την ευκαιρία να γνωρίσουμε  νέα μέρη, ανθρώπους και κουλτούρες, προσφέροντας μας μεγάλη ευχαρίστηση. Ωστόσο στις περιπτώσεις των ατόμων που πάσχουν από Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ), η πραγματοποίηση ενός ταξιδιού μπορεί να αποτελέσει μια εξαιρετικά αγχώδη διαδικασία. Αυτό συμβαίνει διότι το άτομο εγκαταλείπει τη γνώριμη «ζώνη ασφαλείας» του και νιώθει ότι εκτίθεται σε διάφορους πιθανούς κινδύνους που γεννάει κάθε άγνωστη κατάσταση. Αυτόματα οι ιδεοληψίες του αυξάνονται, το ίδιο και οι καταναγκασμοί.

 Ο προσωπικός μου αγώνας με την ΙΨΔ, από την οποία πάσχω εδώ και περίπου δεκαεφτά χρόνια, ενώ διαγνώστηκα το τελευταίο μόλις εξάμηνο, με εμποδίζει εδώ και πολλά χρόνια να ακολουθήσω ένα από τα όνειρα μου και να γνωρίσω όσα περισσότερο μέρη μπορώ. Στο άκουσμα και μόνο μιας εξόρμησης, τα συναισθήματα μου είναι ανάμικτα, περιλαμβάνοντας τον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία στο ίδιο ποσοστό με τον φόβο και την αβεβαιότητα. Ενθουσιασμός για όλες τις περιπέτειες που πρόκειται να ακολουθήσουν και φόβος ότι καμία από αυτές δεν θα έχει αίσια έκβαση.

Με αφορμή το πρόσφατο ταξίδι μου στη Ρώμη και δουλεύοντας παράλληλα στην καταπολέμηση της ΙΨΔ, συνειδητοποίησα αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα γι’ αυτή που με βοήθησαν να την αντιμετωπίζω καλύτερα. Αυτό όμως που κατάλαβα και που με βοήθησε περισσότερο είναι ότι όλες οι ιδεοληψίες που βιώνω, αν και επιφανειακά δείχνουν να είναι διαφορετικές μεταξύ τους, στην πραγματικότητα σχετίζονται με τον φόβο της απώλειας ελέγχου του εαυτού μου ή της τρέλας, λόγω κάποιου οδυνηρού περιστατικού που ίσως μου συμβεί, και δεν θα δύναμαι να το διαχειριστώ. Αυτά τα περιστατικά μπορεί να είναι ένα αυτοκινητιστικό ή αεροπορικό ατύχημα, η εύρεση απαγορευμένων αντικειμένων (ουσιών) κατά τον έλεγχο του αεροδρομίου, που κάποιος ίσως να έβαλε στις αποσκευές μου εν αγνοία μου, η πρόκληση κάποιας αλλεργίας από τρόφιμα ή η απώλεια του αυτοελέγχου μου εν ώρα πτήσης  (η σκέψη ότι θα φωνάξω αυθόρμητα, θα τρέξω, θα θελήσω να αποβιβαστώ επειγόντως) καθώς και άλλα αναρίθμητα σενάρια που μπορεί να με οδηγήσουν στην απώλεια ελέγχου των αντιδράσεων μου και στην τρέλα που γεννάει το μυαλό μου. Εν ολίγοις, όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη, όλες δηλαδή οι ιδεοληψίες μου, ανεξάρτητα από το ποια είναι η αφετηρία, αφορούν τον φόβο της τρέλας, οδηγούν δηλαδή στον ίδιο προορισμό.  

Ενώ λοιπόν πίστευα ότι είχα να «πολεμήσω» ενάντια σε πολλά διαφορετικά δεινά, στην πραγματικότητα κατάλαβα ότι ο κύριος και ισχυρότερος φόβος μου είναι μονάχα ένας, που όμως παίρνει ποίκιλλες επιφανειακές μορφές αλλά και διάφορες εκφάνσεις στην καθημερινότητά μου. Αυτή η συνειδητοποίηση μπορώ να πω ότι ήταν ιδιαίτερα ανακουφιστική και κατά κάποιο τρόπο απλοποίησε τη χαοτική κατάσταση που επικρατούσε στο μυαλό μου-αλλά στο μυαλό όλων των πασχόντων με ΙΨΔ- και μου έδωσε κουράγιο και δύναμη να συνεχίσω να αντιμετωπίζω τη διαταραχή.

Οι ιδεοληψίες μου μού δημιουργούν έντονο άγχος με αποτέλεσμα να λαμβάνω αυξημένα-και στην πραγματικότητα αχρείαστα- μέτρα προς αποφυγή των υποτιθέμενων κινδύνων που θα με οδηγήσουν στην τρέλα. Τα μέτρα αυτά προφανώς αναφέρονται στην τέλεση καταναγκασμών αλλά και στην αποφυγή διαφόρων δήθεν απειλητικών καταστάσεων. Αναφορικά με την περίπτωση των ταξιδιών, οι καταναγκασμοί μου αφορούν εντατικό πλύσιμο χεριών, αποφυγή δήθεν ριψοκίνδυνων δραστηριοτήτων που μπορεί να με αναστατώσουν, αμέτρητοι επανέλεγχοι, αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων και ποτών που δε γνωρίζω, τελετουργικές πράξεις, όπως παραδείγματος χάρη, συγκεκριμένη ενδυμασία κατά το ταξίδι ή συχνή προσευχή. Όλα τα παραπάνω μού στερούν την ανεμελιά, την απόλαυση, την ελευθερία αλλά και την ευελιξία και με δυσκολεύουν συναισθηματικά και πρακτικά και εμένα αλλά και τους συνταξιδιώτες μου.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια και παρά τις έντονες ανησυχίες μου καταβάλλω μεγάλη προσπάθεια να ταξιδεύω όσο γίνεται περισσότερο. Πιστεύω ότι το οφείλουμε στον εαυτό μας να μην αφήνουμε την ΙΨΔ να μας νικήσει και να μας στερήσει αξιοσημείωτες στιγμές και αναμνήσεις. Αν λοιπόν και για εσάς, τα ταξίδια είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας στη ζωή σας αλλά πάσχετε από ΙΨΔ, δεν θα πρέπει να την αφήνετε σε καμία περίπτωση να σας κρατά αιχμάλωτους και παρά τα εμπόδια που σας βάζει, να πραγματοποιείτε τα όνειρα σας. Τολμήστε αυτό το «επικίνδυνο» ταξίδι που τόσο επιθυμείτε, πάρτε ρίσκα, πηγαίνετε κόντρα σε αυτό που σας λένε οι ιδεοληψίες σας, προσπαθήστε να δίνετε μια πιο θετική ερμηνεία σε κάποια γεγονότα και αποδεχτείτε το μεγάλο δώρο της περιπέτειας που κρύβεται μέσα στο μη γνώριμο. Όπλα σας να είναι η ατομική σας προσπάθεια σε συνδυασμό με την εξειδικευμένη θεραπεία από έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Εξάλλου πίσω από όλα αυτά που φοβόμαστε κρύβονται όλα αυτά που επιθυμούμε. Keep calm and keep travelling to freedom λοιπόν.