Ποια φάρμακα βοηθούν στην αντιμετώπιση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής;
Τα περισσότερα φάρμακα που βοηθούν στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι γνωστά ως αντικαταθλιπτικά. Οκτώ από αυτά είχαν καλή αποτελεσματικότητα σε μελέτες που διεξήχθησαν για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (στην παρένθεση οι συνήθεις εμπορικές ονομασίες σε Ελλάδα και Κύπρο):
- φλουβοξαμίνη (Faverin, Dumyrox)
- σερτραλίνη (Zoloft)
- σιταλοπράμη (Seropram)
- εσιταλοπράμη (Cipralex)
- φλουοξετίνη (Prozac, Ladose)
- παροξετίνη (Seroxat)
- κλομιπραμίνη (Anafranil)
- βενλαφαξίνη (Effexor)
Τα πιο πάνω φάρμακα έχουν ελεγχθεί και δοκιμαστεί;
Η κλομιπραμίνη κυκλοφόρησε πρώτη και έχει μελετηθεί περισσότερο από τα υπόλοιπα φάρμακα, όμως τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι και τα άλλα φάρμακα είναι αποτελεσματικά. Εκτός από τα πιο πάνω περισσότερο μελετημένα φάρμακα, υπάρχουν πολλές αναφορές περιπτώσεων όπου και με άλλα φάρμακα σημειώθηκε βελτίωση. Για παράδειγμα, έχει αναφερθεί ότι η ντουλοξετίνη (Cymbalta) βοήθησε άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, οι οποίοι δεν είχαν απαντήσει θετικά στα πιο πάνω φάρμακα. Φαίνεται ότι στα περισσότερα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή απαιτούνται υψηλές δόσεις αυτών των φαρμάκων για να παρατηρηθεί βελτίωση.
Οι έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα συστήνουν τις πιο κάτω δόσεις:
- φλουβοξαμίνη (Faverin, Dumyrox): μέχρι 300 mg ημερησίως
- σερτραλίνη (Zoloft): μέχρι 200 mg ημερησίως
- σιταλοπράμη (Seropram): μέχρι 80 mg ημερησίως
- εσιταλοπράμη (Cipralex): μέχρι 40 mg ημερησίως
- φλουοξετίνη (Prozac, Ladose): 40-80 mg ημερησίως
- παροξετίνη (Seroxat): 40-60 mg ημερησίως
- κλομιπραμίνη (Anafranil): μέχρι 250 mg ημερησίως
- βενλαφαξίνη (Effexor): μέχρι 375 mg ημερησίως
Πώς λειτουργούν αυτά τα φάρμακα;
Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο πώς και γιατί τα συγκεκριμένα φάρμακα βοηθούν στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Ξέρουμε ότι το κάθε ένα από αυτά δρα πάνω σε μία χημική ουσία του εγκεφάλου που ονομάζεται σεροτονίνη. Η σεροτονίνη χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο ως αγγελιαφόρος. Εάν ο εγκέφαλος σας δεν περιέχει αρκετή σεροτονίνη, δεν λειτουργεί σωστά. Η προσθήκη αυτών των φαρμάκων βοηθάει στην αύξηση της σεροτονίνης στον οργανισμό σας και στην καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου σας.
Έχουν παρενέργειες;
Το καθένα από αυτά τα φάρμακα έχει παρενέργειες, και οι περισσότεροι ασθενείς υφίστανται μία ή περισσότερες από αυτές. Ο ασθενής και ο γιατρός του χρειάζεται να ζυγίσουν τα οφέλη και τις παρενέργειες του φαρμάκου. Είναι σημαντικό ο ασθενής να είναι ειλικρινής για τα προβλήματα που πιθανόν να προκληθούν από το φάρμακο. Σε αρκετές περιπτώσεις το μόνο που χρειάζεται είναι μία τροποποίηση στη δόση ή μία αλλαγή στην ώρα της ημέρας που λαμβάνεται το φάρμακο.
Ποιοι δεν πρέπει να λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα;
- Οι γυναίκες που εγκυμονούν ή που θηλάζουν. Εάν υπάρχει βαριά Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, η οποία δεν μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, αυτά τα φάρμακα φαίνεται ότι είναι αρκετά ασφαλή. Πολλές έγκυες γυναίκες τα έχουν λάβει χωρίς πρόβλημα. Αρκετές γυναίκες καταφεύγουν, ωστόσο, στη Ψυχοθεραπεία προκειμένου να περιορίσουν τη χρήση φαρμάκων κατά το πρώτο ή/και το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
- Τα πολύ ηλικιωμένα άτομα πρέπει να αποφεύγουν την κλομιπραμίνη (Anafranil) ως φάρμακο πρώτης επιλογής, καθότι έχει παρενέργειες, οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις νοητικές τους λειτουργίες και να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τη σύγχυση.
- Τα άτομα με καρδιακά προβλήματα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά εάν λαμβάνουν κλομιπραμίνη (Anafranil).
Τα φάρμακα λαμβάνονται μόνο όταν το άτομο νιώθει άγχος;
Όχι. Αυτό είναι ένα συχνό λάθος. Αυτά τα φάρμακα χρειάζεται να λαμβάνονται καθημερινά. Δεν λαμβάνονται όπως κάποια αγχολυτικά φάρμακα (τα οποία παίρνει κάποιος αφού νιώσει αναστάτωση ή άγχος). Είναι προτιμότερο να μην παραλείπονται δόσεις αν είναι δυνατόν, αν και μερικές φορές ο γιατρός σας πιθανόν να σας το ζητήσει για την καλύτερη διαχείριση των παρενεργειών τους.
Έχω αποτύχει επειδή χρειάζομαι φάρμακα για να το ξεπεράσω;
Θα σας βοηθήσει να συγκρίνετε τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή με τη λήψη αγωγής για κάποια ιατρική (σωματική) ασθένεια, όπως τον διαβήτη. Ακριβώς όπως ένας διαβητικός χρειάζεται ινσουλίνη για να ζήσει μία κανονική ζωή, μερικά άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή για να λειτουργήσουν φυσιολογικά.
Πόσο καιρό χρειάζονται αυτά τα φάρμακα για να δράσουν;
Είναι σημαντικό να δοκιμάσετε ένα φάρμακο στην ενδεδειγμένη δόση για 10 με 12 εβδομάδες, πριν αποφασίσετε να δοκιμάσετε κάποιο άλλο. Πολλοί ασθενείς δεν βιώνουν θετική επίδραση κατά τις πρώτες εβδομάδες της φαρμακοθεραπείας, έπειτα όμως παρατηρούν σημαντική βελτίωση. Εάν ωστόσο παράλληλα με τη λήψη του φαρμάκου δεν κάνετε γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία/Ε.μΠ.Α ίσως να μην μπορείτε να κρίνετε εάν το φάρμακο έχει θετική επίδραση. Ορισμένα άτομα παρατηρούν αισθητή βελτίωση με κάποιο φάρμακο χωρίς γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία/Ε.μΠ.Α, τα περισσότερα όμως μπορεί να έχουν βελτίωση και να μην το γνωρίζουν εάν η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή τούς έχει γίνει συνήθεια ή τρόπος ζωής. Τα φάρμακα μπορεί να βελτιώσουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, χρειάζεστε όμως γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία/Ε.μΠ.Α για να «ξεριζώσετε» τις συμπεριφορές που έχουν «ριζώσει» στην καθημερινότητά σας. Συνίσταται, συνεπώς γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία/Ε.μΠ.Α για όλους τους ασθενείς με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Οι περισσότεροι ασθενείς χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας/Ε.μΠ.Α και φαρμακευτικής αγωγής. Με αυτόν τον τρόπο μεγιστοποιούνται οι πιθανότητες για θετική απάντηση στη θεραπεία. Οι περισσότεροι ειδικοί στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή συμφωνούν με την άποψη αυτή.
Χρειάζομαι άλλη θεραπεία εκτός από φάρμακα;
Οι περισσότεροι ψυχίατροι και ψυχολόγοι που εξειδικεύονται στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή πιστεύουν ότι ο συνδυασμός γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας/Ε.μΠ.Α και φαρμακευτικής αγωγής είναι η πιο αποτελεσματική προσέγγιση στην αντιμετώπιση της διαταραχής.
Συγγραφέας: Michael A. Jenike, MD
Καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Harvard, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής, International OCD Foundation
* Μετάφραση στα ελληνικά αποσπάσματος από «What you need to know about Obsessive Compulsive Disorder», International OCD Foundation (https://iocdf.org/wp-content/uploads/2014/10/What-You-Need-To-Know-About-OCD.pdf)