Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή που συνδέεται με το Σύνδρομο PANDAS χαρακτηρίζεται από απότομη και ραγδαία έναρξη των συμπτωμάτων της.
Σε ορισμένα παιδιά, όχι σε όλα, μία στρεπτοκοκκική λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εκδήλωση της διαταραχής είναι ξαφνική και απότομη. Επίσης, σε κάποια παιδιά με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, μπορεί να παρατηρηθεί ραγδαία επιδείνωση των συμπτωμάτων της διαταραχής στο πλαίσιο μιας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης. Σε αυτές τις περιπτώσεις ενδέχεται το παιδί να πάσχει από το σύνδρομο PANDAS (Peadiatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated With Streptococcal Infections).
Τι είναι το σύνδρομο PANDAS;
Στο σύνδρομο PANDAS, τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός για να αντιμετωπίσει τη στρεπτοκοκκική λοίμωξη παραγνωρίζουν και επιτίθενται σε υγιή κύτταρα του οργανισμού του παιδιού, προκαλώντας βλάβη σε διάφορα όργανα ανάλογα με το πού επιτίθενται. Τα στρεπτοκοκκικά αντισώματα ενδέχεται να επιτεθούν επίσης σε κύτταρα του εγκεφάλου και συγκεκριμένα στα βασικά γάγγλια. Σε αυτήν την περίπτωση, στον πάσχων μπορεί να προκληθούν συμπτώματα Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ή κινητικές διαταραχές, όπως είναι η χορεία του Sydenham ή τα τικς. Δεν γνωρίζουμε ακόμη για ποιο λόγο κάποια παιδιά αναπτύσσουν το σύνδρομο PANDAS στο πλαίσιο μιας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης. Ενδεχομένως τα παιδιά που αναπτύσσουν το σύνδρομο PANDAS να έχουν τη γενετική προδιάθεση να αναπτύξουν Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και η στρεπτοκοκκική λοίμωξη να πυροδοτεί την εκδήλωσή της.
Σε τι διαφέρει το σύνδρομο PANDAS από κλασσική Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή;
Η έναρξη και η πορεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής που συνδέεται με το σύνδρομο PANDAS είναι διαφορετική από την κλασσική Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, αν και τα συμπτώματα είναι παρόμοια. Στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή που συνδέεται με το σύνδρομο PANDAS η έναρξη των συμπτωμάτων της διαταραχής είναι απότομη και ραγδαία, σε σημείο που οι γονείς να είναι σε θέση να προσδιορίσουν την ακριβή ημέρα έναρξης της διαταραχής. Παρατηρείται επίσης απότομη έξαρση και ύφεση των συμπτωμάτων της διαταραχής στο πλαίσιο μίας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης, ενώ τα συμπτώματα είναι συνήθως βαριά και καθόλου ήπια. Συνήθως συνυπάρχουν αλλαγές στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του παιδιού, ευερεθιστότητα και εκνευρισμός ή άγχος αποχωρισμού.
Στην κλασσική Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, η έναρξη και η πορεία της νόσου είναι συνήθως αργή και προοδευτική με σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων της στο πέρασμα του χρόνου. Τα συμπτώματα της διαταραχής είναι επίσης μακρόβια και συνήθως δεν υποχωρούν εύκολα ή τελείως. Η εκδήλωση του συνδρόμου PANDAS γίνεται συνήθως ανάμεσα στα 3 έτη και την εφηβεία.
Πώς διαγιγνώσκεται το σύνδρομο PANDAS;
Για τη διάγνωση του συνδρόμου PANDAS χρειάζεται να γίνουν εργαστηριακές εξετάσεις με καλλιέργεια λαρυγγικού χρίσματος, οι οποίες είναι θετικές για στρεπτοκοκκική λοίμωξη (Group A β-hemolytic streptococcus) ή/και ανιχνεύονται υψηλά επίπεδα στρεπτοκοκκικών αντισωμάτων στο αίμα.
Η διάγνωση του συνδρόμου PANDAS γίνεται κλινικά βάσει πέντε διαγνωστικών κριτηρίων, τα οποία είναι:
- η παρουσία συμπτωμάτων Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ή τικς
- η απότομη και η ραγδαία έναρξη των παραπάνω συμπτωμάτων στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας (από 3 ετών μέχρι την εφηβεία)
- η επεισοδιακή πορεία της βαρύτητας των συμπτωμάτων Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής στο πλαίσιο μίας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης (όπως αυτή διαπιστώνεται από την θετική καλλιέργεια φαρυγγικού χρίσματος ή την τιτλοποίηση στρεπτοκοκκικών αντισωμάτων) και
- η παρουσία άλλων νευρολογικών διαταραχών (υπερκινητικότητα, ανεξέλεγκτες κινήσεις).
Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο PANDAS;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου PANDAS γίνεται με τη χρήση αντιβιοτικών για τη θεραπεία της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να κατευνάσει τα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής. Σε κάποιες σοβαρές ή ανθεκτικές περιπτώσεις ενδείκνυται η ενδοφλέβια χορήγηση ανοσοσφαιρίνης (IVIG) ή πλασμαφαίρεση. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής στο πλαίσιο του συνδρόμου PANDAS γίνεται από ειδικό ψυχικής υγείας και είναι η ίδια με την κλασσική μορφή της Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχής.