Αν το παιδί σας σάς μιλήσει για τις ανησυχίες του ή αν εσείς παρατηρήσετε κάποιες ασυνήθιστες συμπεριφορές, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που χρειάζεται να έχετε υπόψη σας καθώς θα του μιλάτε, ώστε να μπορέσετε να κρίνετε αν οι ανησυχίες του και οι συμπεριφορές του θα μπορούσαν ή όχι να αποτελούν συμπτώματα της διαταραχής.
Πρώτα-πρώτα χρειάζεται να έχετε υπόψη σας ότι τα περισσότερα παιδιά, ιδιαίτερα τα πολύ μικρά, περνούν μία φάση στην ανάπτυξη τους, η οποία είναι κυριολεκτικά «βουτηγμένη» στις ρουτίνες. Οι ρουτίνες αυτές προσφέρουν μια αίσθηση ασφάλειας και σιγουριάς, τα κάνουν να αισθάνονται καλά και θεωρούνται φυσιολογικές. Τέτοιες ρουτίνες μπορεί να γίνονται την ώρα που ένα παιδί πηγαίνει για ύπνο, για παράδειγμα. Άλλα παιδιά αρέσκονται να οργανώνουν τα πράγματά τους και τον χώρο τους με συγκεκριμένο τρόπο.
Πότε χρειάζεται να ανησυχήσετε;
Αν κάποιες συνήθειες ή ρουτίνες παίρνουν πολύ χρόνο στο παιδί σας, του προκαλούν δυσφορία, αίσθημα εξαναγκασμού ενώ επίσης δυσχεραίνουν την καθημερινότητά του εμποδίζοντάς το σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές του συναναστροφές και τις σχολικές του υποχρεώσεις, τότε χρειάζεται να ανησυχήσετε. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας σάς ζητάει συχνά να παραμείνει στο σπίτι για να «ολοκληρώσει» μία «ελλιπή» εργασία για το σχολείο ή αν αποσύρεται από τις συνηθισμένες του εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως τα μαθήματα χορού, το ποδόσφαιρο ή ακόμη το παιχνίδι με φίλους. Επιπλέον, αν η διακοπή μίας ρουτίνας προκαλεί δυσανάλογο και αδικαιολόγητο άγχος, θυμό ή επιθετικότητα, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι είναι πιθανόν να υπάρχει Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Μία άλλη ένδειξη που συνήθως συνοδεύει την έναρξη της διαταραχής είναι μία αισθητή μείωση στην αίσθηση σιγουριάς και αυτοπεποίθησης που νιώθει το παιδί στο σχολείο ή/και στις συναναστροφές του.
Δημιουργήστε κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης
Είναι σημαντικό να δημιουργήσετε κλίμα εμπιστοσύνης και αποδοχής ώστε το παιδί σας να νιώσει ότι μπορεί να σας μιλήσει ανοιχτά για ό,τι το απασχολεί. Αν χρειαστεί, θα πρέπει με τις ερωτήσεις σας να το διευκολύνετε να εκφράσει αυτό που νιώθει. Τέτοιες ερωτήσεις μπορεί να είναι: «Φαίνεται ότι κάτι σε απασχολεί όλη την ώρα, θέλεις να μου μιλήσεις για αυτό; Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανησυχίες, θέλεις να μου πεις τι απασχολεί εσένα; Έχω προσέξει ότι επαναλαμβάνεις τις ίδιες πράξεις, εσύ το έχεις προσέξει; Μπορείς να τις σταματήσεις; Αν τις σταματήσεις, τι θα γίνει μετά; Πώς θα αισθάνεσαι; Ανησυχείς ότι κάτι κακό θα συμβεί»; Αρκετές φορές, ιδιαίτερα με τα μικρότερα παιδιά, ίσως χρειαστεί να είστε περισσότερο κατευθυντικοί στις ερωτήσεις σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να ρωτήσετε: «Αν σταματήσεις αυτό που κάνεις, φοβάσαι ότι κάτι κακό θα συμβεί σε εσένα ή σε εμάς»;
Τι μπορεί να σας βοηθήσει στον διάλογό σας για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή;
Συχνά ένα παιδί μπορεί ευκολότερα να κατανοήσει τα συναισθήματά του μέσω της ταύτισής του με ένα άλλο πρόσωπο, όπως με έναν χαρακτήρα σε μία ιστορία που αντιμετωπίζει παρόμοιες δυσκολίες. Στη ξενόγλωσση βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετά βιβλία-και πλέον και στην ελληνική βιβλιογραφία-που αφηγούνται την καθημερινότητα των παιδιών με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή και απευθύνονται σε παιδιά. Τέτοια βιβλία σάς δίνουν τη δυνατότητα να ξεκινήσετε έναν διάλογο με το παιδί σας πάνω σε ένα ευαίσθητο και δύσκολο θέμα και να του περάσετε ένα μήνυμα αισιοδοξίας. Διαβάστε τα μαζί με το παιδί σας αφού τα έχετε διαβάσει και κατανοήσει πρώτα εσείς. Δώστε χώρο και χρόνο σε εσάς και στο παιδί σας προκειμένου να εξοικειωθείτε με τις έννοιες που παρουσιάζονται στα βιβλία. Αν χρειαστεί μιλήστε με έναν ειδικό πριν. Να θυμάστε ότι για το παιδί σας η συμβίωσή του με την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή μπορεί να είναι ό,τι πιο δύσκολο έχει βιώσει μέχρι στιγμής στη ζωή του. Δώστε του απλόχερα την υποστήριξη και κατανόησή σας. Μετά μιλήστε με τον/την παιδίατρό του προκειμένου να εξετάσει το κατά πόσο η θεραπεία είναι απαραίτητη. Ζητήστε να σας βοηθήσει να εντοπίσετε έναν κατάλληλο θεραπευτή για το παιδί σας με ειδίκευση στην θεραπεία παιδιών με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή.
* Ελεύθερη μετάφραση από τις κατευθυντήριες γραμμές που συνέταξαν η Barbara Livingston Van Noppen , PhD και η Michele Tortora Pato , MD, Σχολή Ιατρικής του Keck, Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (https://kids.iocdf.org/for-parents/managing-ocd-in-your-household/).